Celiakia: Co jeść i czego unikać w diecie?

@5posiłkówdziennie
Q: Czy owies jest bezpieczny przy celiakii?
A: Owies sam w sobie nie zawiera glutenu (ma białko aweninę), ale często ulega zanieczyszczeniu pszenicą, żytem lub jęczmieniem. Wybieraj wyłącznie produkty z wyraźnym oznaczeniem „bezglutenowy” i wprowadzaj je stopniowo, obserwując reakcję. Część osób z celiakią nie toleruje nawet certyfikowanego owsa; w razie dolegliwości przerwij i skonsultuj się z dietetykiem lub lekarzem.
💡 W Unii Europejskiej określenie „bezglutenowy” oznacza poniżej 20 ppm glutenu (mniej niż 20 mg na 1 kg produktu).

Celiakia to przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego. Jedynym skutecznym sposobem leczenia jest ścisła dieta bezglutenowa. Jakie produkty można spożywać, a jakich należy unikać?

Celiakia – istota problemu

Celiakia to choroba o podłożu genetycznym, w której organizm reaguje nieprawidłowo na gluten – białko obecne w pszenicy, życie, jęczmieniu i ich pochodnych. Spożycie glutenu u osób z celiakią prowadzi do zaniku kosmków jelitowych, co skutkuje zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych i licznymi dolegliwościami, takimi jak bóle brzucha, biegunki, utrata masy ciała czy anemia.

Ścisła dieta bezglutenowa jest jedyną metodą leczenia, która pozwala odbudować uszkodzone jelita i uniknąć powikłań. Nawet niewielkie ilości glutenu mogą wywołać reakcję organizmu, dlatego konieczne jest dokładne kontrolowanie spożywanych produktów.

dieta pudełkowa

Wypróbuj dietę
z 5PD

Zamów
teraz!

Produkty dozwolone w diecie bezglutenowej

Dieta bezglutenowa nie musi być monotonna – istnieje wiele naturalnych produktów, które są całkowicie bezpieczne dla osób z celiakią.

Produkty naturalnie bezglutenowe:

  • Warzywa i owoce – wszystkie świeże, suszone i mrożone bez dodatków,
  • Mięso, drób, ryby i jaja – w formie naturalnej, bez panierki i marynat,
  • Nabiał – mleko, sery, jogurty naturalne, śmietana (bez dodatków zawierających gluten),
  • Tłuszcze – masło, oliwa z oliwek, oleje roślinne, smalec,
  • Rośliny strączkowe – fasola, soczewica, groch, ciecierzyca, soja,
  • Orzechy i nasiona – w naturalnej postaci, bez dodatków i panierki.

Zboża i produkty zbożowe bezglutenowe:

  • Ryż – biały, brązowy, dziki,
  • Gryka – kasza gryczana, mąka gryczana,
  • Proso – kasza jaglana, mąka jaglana,
  • Kukurydza – kasza, mąka, skrobia kukurydziana,
  • Amarantus, quinoa (komosa ryżowa) – bogate w białko i mikroelementy,
  • Mąki bezglutenowe – kokosowa, migdałowa, sojowa, z tapioki, ziemniaczana.

Produkty przetworzone oznaczone jako bezglutenowe:

  • Pieczywo, makarony, płatki śniadaniowe – wyprodukowane z certyfikowanych mąk bezglutenowych,
  • Wędliny i pasztety – oznaczone jako „bezglutenowe”,
  • Słodycze – czekolady, ciastka i batony bezglutenowe,
  • Przekąski – chipsy, chrupki, orzechy (jeśli mają odpowiednie oznaczenia).

Produkty zakazane w diecie bezglutenowej

W celiakii należy bezwzględnie unikać produktów zawierających gluten oraz tych, które mogą być nim zanieczyszczone.

Zboża zawierające gluten:

  • Pszenica i jej odmiany (orkisz, durum),
  • Żyto,
  • Jęczmień,
  • Pszenżyto.

Produkty z glutenem lub zanieczyszczone glutenem:

  • Chleb, bułki, bagietki, rogale i inne pieczywo pszenne lub żytnie,
  • Makarony z mąki pszennej lub żytniej,
  • Płatki śniadaniowe, otręby i musli zawierające pszenicę, jęczmień lub żyto,
  • Kasza manna, kuskus, pęczak, kasza jęczmienna,
  • Panierki, ciasta, ciasteczka, pierogi, naleśniki,
  • Piwo (z wyjątkiem bezglutenowego),
  • Gotowe sosy, zupy instant, buliony – mogą zawierać gluten jako zagęstnik,
  • Wędliny, pasztety i konserwy – często mają dodatek mąki pszennej lub glutenu,
  • Czekolady, batoniki, lody – jeśli nie są oznaczone jako bezglutenowe,
  • Kawa zbożowa – często produkowana z jęczmienia lub żyta.

Unikanie kontaminacji glutenem

Ważnym aspektem diety bezglutenowej jest unikanie przypadkowego spożycia glutenu w wyniku zanieczyszczenia krzyżowego. Może do niego dojść w trakcie przygotowywania posiłków lub przechowywania produktów.

Jak unikać zanieczyszczeń?

  • Oddzielne naczynia i sztućce – nie używaj tych samych noży, desek do krojenia i garnków do przygotowywania potraw bezglutenowych i glutenowych,
  • Unikanie wspólnych tostera, frytkownicy, desek do krojenia,
  • Czytanie etykiet – niektóre produkty mogą zawierać śladowe ilości glutenu, nawet jeśli z pozoru wydają się bezpieczne,
  • Zamawianie jedzenia w restauracji – zawsze dopytaj o sposób przygotowania posiłku.
Sprawdź, czy dowozimy
dietę do Ciebie:

Wpisz swój kod pocztowy:

Edytuj swój kod



Wsparcie dietetyczne i suplementacja

Ze względu na możliwe niedobory składników odżywczych spowodowane uszkodzeniem jelit, osoby z celiakią powinny zadbać o odpowiednią podaż:

  • żelaza (z mięsa, roślin strączkowych, orzechów),
  • wapnia i witaminy D (z nabiału, ryb, orzechów),
  • witamin z grupy B (z roślin strączkowych, orzechów, jaj),
  • błonnika (z owoców, warzyw, bezglutenowych kasz i nasion).

W niektórych przypadkach konieczna może być suplementacja, zwłaszcza w początkowej fazie diety.

Podsumowanie

Dieta bezglutenowa jest kluczowym elementem leczenia celiakii i musi być stosowana przez całe życie. Choć wymaga ścisłej kontroli spożywanych produktów i unikania kontaminacji glutenem, dobrze skomponowana dieta może być pełnowartościowa i urozmaicona. Dzięki szerokiemu wyborowi bezglutenowych alternatyw osoby z celiakią mogą cieszyć się zdrowym i smacznym jedzeniem, unikając przy tym nieprzyjemnych objawów i powikłań choroby.

Popularne pytania:

Q: Czy celiakię da się wyleczyć?
A: Nie. Celiakia jest chorobą autoimmunologiczną na całe życie. Skutecznym leczeniem jest ścisła dieta bezglutenowa, która pozwala na regenerację jelita i zapobiega powikłaniom.
Q: Czy zwykły owies jest bezpieczny?
A: Nie. Zwykły owies z dużym ryzykiem jest zanieczyszczony glutenem. Wybieraj tylko produkty z certyfikatem „bezglutenowy” lub symbolem przekreślonego kłosa.
Q: Jak wprowadzać owies bezglutenowy do diety?
A: Po ustabilizowaniu diety bezglutenowej, w małych porcjach (np. 20–25 g dziennie), obserwując samopoczucie. Jeśli pojawią się objawy, odstaw i skontaktuj się ze specjalistą.
Q: Czy piwo bezglutenowe jest dozwolone?
A: Tak, jeśli ma wyraźne oznaczenie „bezglutenowe”. Zwykłe piwo z jęczmienia lub pszenicy nie jest bezpieczne.
Q: Jak uniknąć zanieczyszczenia krzyżowego w domu?
A: Używaj osobnych akcesoriów (toster, deski, noże), przechowuj produkty bezglutenowe oddzielnie i pilnuj, by do wspólnych smarowideł nie trafiały okruchy pieczywa.
Q: Czy potrzebuję suplementów na diecie bezglutenowej?
A: Bywają potrzebne (np. żelazo, witamina D, B12, kwas foliowy), ale decyzję należy oprzeć na badaniach i konsultacji ze specjalistą.

Zamów
teraz!