@5posiłkówdziennie
Choroba Crohna to przewlekłe zapalenie przewodu pokarmowego o podłożu autoimmunologicznym, które najczęściej dotyczy końcowego odcinka jelita cienkiego i początku jelita grubego. Objawia się m.in. bólami brzucha, biegunką, utratą masy ciała i niedoborami pokarmowymi. Odpowiednia dieta może znacząco złagodzić objawy, ułatwić trawienie i poprawić jakość życia pacjentów. W okresach zaostrzeń jednym z rekomendowanych modeli żywieniowych jest dieta lekkostrawna, dopasowana indywidualnie do możliwości trawiennych chorego.
Czym jest dieta lekkostrawna?
Dieta lekkostrawna (łatwostrawna) to sposób żywienia, który odciąża przewód pokarmowy i minimalizuje ryzyko podrażnienia śluzówki jelit. Zakłada eliminację produktów ciężkostrawnych, tłustych, bogatych w błonnik nierozpuszczalny oraz tych, które mogą fermentować lub działać drażniąco. Głównym celem jest maksymalne ograniczenie wysiłku trawiennego przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych.
W chorobie Crohna, która wiąże się z uszkodzeniem ścian jelit i zaburzeniami wchłaniania, dieta lekkostrawna bywa nie tylko korzystna, ale wręcz niezbędna, szczególnie w fazie zaostrzeń.
Jak dieta lekkostrawna wspiera pacjenta z chorobą Crohna?
- Łagodzi objawy przewodu pokarmowego
Poprzez eliminację składników drażniących i ciężkostrawnych, dieta lekkostrawna redukuje objawy takie jak bóle brzucha, wzdęcia czy biegunki. - Ułatwia wchłanianie składników odżywczych
Uszkodzona błona śluzowa jelit nie wchłania prawidłowo witamin i minerałów. Lekkostrawna dieta zmniejsza obciążenie jelit i pozwala na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych. - Zapobiega niedożywieniu i utracie masy ciała
Chorzy na Crohna często zmagają się z niedowagą i ubytkiem mięśni. Lekkostrawne, gęste odżywczo posiłki pomagają utrzymać prawidłowy bilans energetyczny. - Zmniejsza ryzyko zaostrzeń
Unikanie produktów, które mogą nasilać stan zapalny lub powodować mechaniczne podrażnienie ścian jelita, sprzyja utrzymaniu remisji.
Zasady diety lekkostrawnej w chorobie Crohna
- Częste i regularne posiłki
Zaleca się spożywanie 5–6 małych posiłków dziennie w równych odstępach czasu, co pozwala odciążyć przewód pokarmowy i uniknąć gwałtownych skoków ciśnienia śródjelitowego. - Odpowiednia obróbka termiczna
Najlepiej wybierać gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie bez obsmażania oraz pieczenie w folii. Należy unikać smażenia i grillowania. - Ograniczenie błonnika nierozpuszczalnego
Produkty bogate w błonnik nierozpuszczalny (np. surowe warzywa, otręby, pestki) mogą podrażniać jelita, dlatego powinny być ograniczane w okresach zaostrzeń. - Unikanie produktów wzdymających i fermentujących
Kapusta, cebula, fasola, napoje gazowane, produkty mleczne z laktozą – wszystkie mogą powodować wzdęcia i bóle brzucha. - Dopasowanie do indywidualnej tolerancji
Każdy chory na Crohna może inaczej reagować na konkretne produkty. Ważna jest obserwacja organizmu i prowadzenie dzienniczka żywieniowego.
Produkty zalecane w diecie lekkostrawnej przy chorobie Crohna
- ryż biały, kasza manna, drobna kasza jęczmienna, makaron pszenny,
- ziemniaki gotowane lub puree,
- gotowane warzywa (marchew, dynia, pietruszka, burak – bez skórek),
- banany, gotowane jabłka, przeciery owocowe (bez dodatku cukru),
- chude mięso (indyk, kurczak, królik),
- gotowane chude ryby (dorsz, mintaj, morszczuk),
- jajka na miękko, omlety na parze,
- jogurty naturalne i kefiry bez laktozy (jeśli są dobrze tolerowane),
- pieczywo pszenne czerstwe, bułki grahamki (jeśli nie ma biegunek),
- lekkie zupy jarzynowe bez smażonej zasmażki,
- olej rzepakowy lub oliwa z oliwek w niewielkich ilościach (np. do sałatek, puree).
Produkty przeciwwskazane lub potencjalnie szkodliwe
- smażone potrawy, dania typu fast food,
- produkty wysokoprzetworzone, z konserwantami i wzmacniaczami smaku,
- tłuste mięsa (wieprzowina, baranina, kaczka),
- twarde wędliny, kiełbasy, parówki,
- warzywa wzdymające (kapusta, kalafior, cebula, por, strączki),
- surowe owoce ze skórką (śliwki, gruszki, winogrona),
- pełnoziarniste pieczywo z ziarnami, otręby,
- orzechy, pestki, nasiona,
- mleko i produkty mleczne zawierające laktozę (jeśli powodują objawy),
- kawa, mocna herbata, alkohol, napoje gazowane.
Przykładowy jadłospis
Śniadanie: kasza manna na wodzie z musem jabłkowym
II śniadanie: jajko na miękko, pieczywo pszenne, herbata z melisy
Obiad: gotowany filet z indyka, ziemniaki puree, gotowana marchew
Podwieczorek: banan (dojrzały) lub kisiel owocowy domowy
Kolacja: ryż na mleku bez laktozy z dodatkiem cynamonu
W okresach remisji dieta może być stopniowo rozszerzana o kolejne produkty, jednak każdą zmianę warto skonsultować z dietetykiem klinicznym.
dietę do Ciebie:
Wpisz swój kod pocztowy: Edytuj swój kod
Rola suplementacji
Ze względu na częste niedobory składników odżywczych u pacjentów z chorobą Crohna (zwłaszcza żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego, wapnia, witaminy D), może być konieczna suplementacja. Dobór preparatów powinien być oparty na wynikach badań i ustalony przez lekarza.
Znaczenie nawodnienia
Biegunki i stany zapalne jelit zwiększają ryzyko odwodnienia. Dlatego szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednie nawodnienie – najlepiej poprzez wodę niegazowaną, delikatne herbatki ziołowe (rumianek, koper włoski) i domowe elektrolity w przypadku nasilenia objawów.
Wsparcie psychodietetyczne
Choroba Crohna wiąże się z dużym obciążeniem psychicznym i często lękiem przed jedzeniem. Warto, by pacjent miał możliwość skorzystania ze wsparcia psychodietetyka, który pomoże wypracować zdrowe relacje z jedzeniem i zapobiegać niedożywieniu.
Podsumowanie
Dieta lekkostrawna stanowi fundament żywienia w chorobie Crohna, zwłaszcza w okresie zaostrzeń. Pozwala na zmniejszenie objawów ze strony przewodu pokarmowego, wspiera procesy regeneracyjne jelit i pomaga utrzymać prawidłową masę ciała. Odpowiedni dobór produktów, łagodna obróbka termiczna i eliminacja składników drażniących są kluczem do lepszego samopoczucia i poprawy jakości życia chorych. Dieta powinna być jednak indywidualizowana – najlepiej przy wsparciu specjalisty, który uwzględni zarówno etap choroby, jak i tolerancję poszczególnych pokarmów.
