Dieta przeciwzapalna przy zespole Sjögrena

Zespół Sjögrena to przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje gruczoły odpowiedzialne za wydzielanie śliny i łez, prowadząc do ich stopniowego uszkodzenia. Charakterystyczne objawy to suchość oczu i ust, zmęczenie oraz bóle stawów. W przebiegu choroby może dochodzić również do zajęcia narządów wewnętrznych, skóry i układu nerwowego. Choć leczenie farmakologiczne jest podstawą terapii, coraz więcej uwagi poświęca się roli diety w łagodzeniu objawów i spowalnianiu rozwoju choroby. Dieta przeciwzapalna, bogata w składniki działające ochronnie i modulujące odpowiedź immunologiczną, może być ważnym wsparciem terapeutycznym.

Czym jest dieta przeciwzapalna?

Dieta przeciwzapalna to sposób żywienia, który ma na celu ograniczenie przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. Opiera się na naturalnych, nieprzetworzonych produktach, bogatych w antyoksydanty, błonnik, kwasy tłuszczowe omega-3 i fitoskładniki. Jej założenia pokrywają się z elementami diety śródziemnomorskiej, DASH oraz MIND.

Główne cechy diety przeciwzapalnej:

• duży udział warzyw i owoców,
• obecność pełnoziarnistych produktów zbożowych (jeśli tolerowane),
• źródła tłuszczów nienasyconych (oliwa z oliwek, orzechy, awokado),
• obecność tłustych ryb morskich,
• ograniczenie czerwonego mięsa i przetworzonych produktów,
• unikanie cukru, żywności wysoko przetworzonej i tłuszczów trans.

Dieta tego typu nie tylko wspomaga kontrolę objawów zapalnych, ale może również korzystnie wpływać na mikroflorę jelitową i stan błon śluzowych – co ma szczególne znaczenie u osób z zespołem Sjögrena.

Zespół Sjögrena a stan zapalny

Zespół Sjögrena to choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której organizm wytwarza autoprzeciwciała przeciwko własnym komórkom. Dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego, który niszczy gruczoły łzowe i ślinowe, prowadząc do kserostomii (suchości jamy ustnej) i kseroftalmii (suchości oka). Chorobie często towarzyszą:

• zmęczenie i uczucie rozbicia,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• trudności w połykaniu i mówieniu,
• problemy z trawieniem,
• zwiększona podatność na infekcje jamy ustnej.
  

Zmniejszenie stanu zapalnego poprzez odpowiednią dietę może złagodzić objawy i poprawić komfort życia pacjentów.

Jak dieta może wspierać leczenie zespołu Sjögrena?

Dieta przeciwzapalna oddziałuje na kilka kluczowych aspektów związanych z chorobą:

1. Redukcja przewlekłego stanu zapalnego

Składniki takie jak kwasy tłuszczowe omega-3, polifenole i antyoksydanty pomagają wyciszyć niepożądane reakcje immunologiczne i łagodzą towarzyszące chorobie stany zapalne.

2. Ochrona błon śluzowych

Dieta bogata w witaminy A, C, E, cynk i kwasy tłuszczowe wspiera integralność błon śluzowych w jamie ustnej i oczach, pomagając utrzymać ich prawidłowe funkcjonowanie.

3. Poprawa pracy jelit

U osób z chorobami autoimmunologicznymi często występuje zaburzona mikroflora jelitowa. Odpowiednia dieta bogata w błonnik prebiotyczny i probiotyki wspiera zdrowie jelit, co pośrednio wpływa na regulację odporności.

4. Wsparcie w walce ze zmęczeniem

Dostarczanie stabilnych źródeł energii, takich jak pełnoziarniste produkty zbożowe i zdrowe tłuszcze, może pomóc ograniczyć spadki energii i poprawić ogólne samopoczucie.

Co warto jeść przy zespole Sjögrena?

Produkty zalecane w diecie przeciwzapalnej:

• warzywa: szczególnie zielone liściaste, brokuły, marchew, bataty, dynia,
• owoce: jagody, granaty, owoce cytrusowe, wiśnie, jabłka,
• tłuszcze roślinne: oliwa z oliwek, awokado, pestki dyni, siemię lniane,
• ryby morskie: łosoś, makrela, sardynki, śledź (źródło omega-3),
• produkty fermentowane: kiszonki, jogurty naturalne (jeśli tolerowane), kefir,
• orzechy i nasiona: migdały, orzechy włoskie, chia, sezam,
• zioła i przyprawy: kurkuma, imbir, czosnek, oregano, cynamon.

Czego unikać?

Produkty nasilające stan zapalny i objawy zespołu Sjögrena:

• cukier i słodycze,
• produkty wysoko przetworzone (fast foody, gotowe dania),
• tłuszcze trans (margaryny, chipsy, wypieki przemysłowe),
• nadmiar czerwonego mięsa i wędlin,
• alkohol i kawa (mogą nasilać suchość jamy ustnej i oczu),
• gluten – u niektórych pacjentów może nasilać reakcje zapalne,
• nabiał – niekiedy bywa źle tolerowany i warto obserwować jego wpływ.

Przykładowy jadłospis przeciwzapalny

Śniadanie: owsianka na napoju migdałowym z borówkami, siemieniem lnianym i orzechami włoskimi
II śniadanie: smoothie z jarmużem, bananem, imbirem i wodą kokosową
Obiad: pieczony łosoś z batatami i duszonym jarmużem, sałatka z oliwą
Podwieczorek: jabłko z łyżką masła orzechowego
Kolacja: kasza jaglana z duszonymi warzywami i hummusem

Inne wskazówki dietetyczne

• Nawodnienie: osoby z zespołem Sjögrena powinny szczególnie dbać o regularne picie wody, herbat ziołowych i naparów, aby zminimalizować suchość.
• Małe i częste posiłki: mogą ułatwić trawienie i ograniczyć obciążenie przewodu pokarmowego.
• Uwaga na alergeny: warto obserwować reakcje organizmu na gluten, nabiał czy soję, ponieważ ich eliminacja może przynieść poprawę objawów.
• Dbanie o mikroflorę jelitową: dieta bogata w prebiotyki (czosnek, cebula, por, cykoria) oraz produkty fermentowane wspiera równowagę jelitową i zmniejsza aktywność zapalną.

Rola suplementacji

W przypadku zespołu Sjögrena suplementacja może być pomocna, zwłaszcza gdy występują niedobory pokarmowe. Warto skonsultować z lekarzem suplementację:

• witaminy D (często obniżona u osób z chorobami autoimmunologicznymi),
• kwasów omega-3 (jeśli dieta nie pokrywa zapotrzebowania),
• witaminy E i A – dla ochrony błon śluzowych,
• probiotyków – wspomagających mikroflorę jelitową,
• witamin z grupy B – dla wsparcia układu nerwowego i metabolizmu.

Podsumowanie

Dieta przeciwzapalna nie jest leczeniem samym w sobie, ale może odgrywać istotną rolę we wspomaganiu terapii zespołu Sjögrena. Zmniejszając stan zapalny, wspierając funkcje śluzówek i poprawiając pracę układu odpornościowego, przyczynia się do łagodzenia objawów i poprawy jakości życia. Wdrażając zasady diety przeciwzapalnej, warto kierować się indywidualnymi potrzebami i konsultować zmiany z dietetykiem lub lekarzem, by dostosować jadłospis do swojego stanu zdrowia i tolerancji pokarmowej.