Dieta przy mononukleozie zakaźnej – wsparcie organizmu jedzeniem

Mononukleoza zakaźna to choroba wywoływana przez wirusa Epsteina-Barr (EBV), przenoszonego drogą kropelkową – najczęściej poprzez ślinę. Choć bywa mylona z anginą, objawia się nie tylko bólem gardła i powiększeniem migdałków, ale też długotrwałym zmęczeniem, gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych oraz śledziony i wątroby. Leczenie jest objawowe, a kluczową rolę odgrywa dieta – wspomagająca regenerację osłabionego organizmu, odciążająca wątrobę i wspierająca odporność.

Dlaczego dieta ma znaczenie w leczeniu mononukleozy?

W przebiegu mononukleozy dochodzi do intensywnej aktywacji układu odpornościowego i uszkodzenia wątroby (w 80–90% przypadków występuje powiększenie wątroby i wzrost enzymów wątrobowych). Ponadto objawy takie jak ból gardła, brak apetytu, osłabienie czy gorączka sprawiają, że chory je mniej i niechętnie sięga po stałe pokarmy. To prosta droga do niedoborów składników odżywczych i odwodnienia.

Dobrze zaplanowana dieta:

• łagodzi podrażnienia gardła,
  
• odciąża wątrobę,
  
• zapobiega odwodnieniu,
  
• dostarcza witamin i minerałów wspierających odporność,
  
• przyspiesza regenerację organizmu.
  

Kluczowe zasady diety przy mononukleozie

Dieta osoby chorej na mononukleozę powinna być:

• lekkostrawna,
  
• bogata w witaminy (szczególnie z grupy B, C, A i E),
  
• wspierająca pracę wątroby,
  
• przeciwzapalna,
  
• łagodna dla gardła i błon śluzowych,
  
• z ograniczoną ilością tłuszczów zwierzęcych i cukrów prostych,
  
• odpowiednio nawodniona.
  

Ważne, aby dostosować ją do fazy choroby – początkowo pokarmy powinny być półpłynne i łagodne, a w miarę poprawy stanu zdrowia można wracać do klasycznych posiłków.

Najlepsze produkty wspierające organizm przy mononukleozie

1. Zupy warzywne i kremy

Miękkie, ciepłe, łatwe do przełknięcia, niepodrażniające gardła, a jednocześnie pełne składników mineralnych.

Najlepsze opcje:

• krem z marchewki i dyni z odrobiną imbiru,
  
• zupa jarzynowa z pietruszką i ziemniakiem,
  
• bulion warzywny z kaszą jaglaną.
  

2. Kasze i kleiki

Kasze są lekkostrawne i wspierają trawienie, a kleiki dodatkowo chronią błony śluzowe. Polecane są szczególnie w okresie gorączki i bólu gardła.

Przykłady:

• kasza jaglana z duszonym jabłkiem,
  
• kleik ryżowy na wodzie,
  
• kasza manna na mleku roślinnym.
  

3. Gotowane warzywa

Zawierają przeciwutleniacze, witaminy i błonnik rozpuszczalny, który wspomaga florę jelitową. Powinny być podawane w formie rozdrobnionej lub puree.

Najlepsze warzywa:

• marchew, burak, cukinia, brokuły, ziemniaki, pietruszka.
  

Unikaj warzyw wzdymających (np. kapustnych, cebuli, czosnku – szczególnie na surowo).

4. Chude białko

Wspiera odporność i procesy regeneracyjne. Podawane powinno być w lekkiej formie – gotowane lub pieczone, bez smażenia i panierowania.

Źródła:

• filet z indyka, gotowany kurczak, jajka na miękko, twarożek półtłusty, tofu.
  

5. Delikatne owoce i przetwory

Owoce dostarczają antyoksydantów (witaminy C, flawonoidów), które wspomagają organizm w walce z infekcją. W przypadku bólu gardła warto sięgać po formy gotowane lub przetarte.

Dobre wybory:

• duszone jabłka, banany, gotowane gruszki, musy owocowe bez cukru, galaretki z owoców jagodowych.
  

6. Olej roślinny i zdrowe tłuszcze

Odżywcze tłuszcze wspomagają pracę układu nerwowego i przyswajanie witamin. Nie należy ich unikać – ważne jednak, by wybierać łagodne źródła tłuszczu.

Polecane tłuszcze:

• oliwa z oliwek, olej lniany, masło klarowane, awokado, orzechy (mielone lub w postaci pasty).
  

7. Produkty fermentowane (po ustąpieniu ostrych objawów)

Pomagają odbudować florę bakteryjną jelit, osłabioną przez stan zapalny i ewentualne leki. Warto je włączyć po ustaniu gorączki i bólu gardła.

Przykłady:

• jogurt naturalny, kefir, maślanka, kiszonki (ograniczone ilości), zakwas buraczany.
  

Produkty i potrawy, których należy unikać

Podczas mononukleozy niektóre produkty mogą obciążać wątrobę, nasilać stan zapalny lub podrażniać błony śluzowe.

Czego unikać:

• tłuste mięsa i wędliny,
  
• smażone dania, fast food, gotowe dania z konserwantami,
  
• słodycze, napoje gazowane, słodkie soki,
  
• ostre przyprawy (pieprz, chili, ocet),
  
• produkty wzdymające i wzmagające fermentację (kapusta, cebula, rośliny strączkowe),
  
• pełnotłusty nabiał (ser żółty, śmietana, tłuste mleko),
• kawa i alkohol – szczególnie niebezpieczne przy obciążonej wątrobie.

Płyny – fundament regeneracji

Gorączka, osłabienie i ból gardła często prowadzą do odwodnienia. Prawidłowe nawodnienie to jeden z podstawowych elementów leczenia.

Zalecane płyny:

• woda niegazowana,
  
• napar z lipy, rumianku, szałwii (działanie przeciwzapalne),
  
• napar z imbiru (rozgrzewający, wspierający odporność),
  
• słaba herbata z miodem (jeśli nie ma przeciwwskazań),
  
• naturalne kompoty bez cukru,
  
• domowy rosołek.
  

Pamiętaj, by unikać bardzo zimnych lub gorących płynów – mogą dodatkowo podrażniać gardło.

Przykładowy jadłospis na 3. dzień choroby

Śniadanie: kasza manna na wodzie z duszonym jabłkiem i cynamonem
II śniadanie: banan + herbata z rumianku
Obiad: krem z dyni z imbirem + gotowany filet z indyka + ziemniaki puree
Podwieczorek: galaretka z malin i jagód
Kolacja: puree z marchewki i ziemniaka z olejem lnianym + ciepła woda z miodem
Przed snem: jogurt naturalny (jeśli tolerowany) + łyżeczka siemienia lnianego

Dieta wspierająca wątrobę

U większości chorych na mononukleozę występują cechy zapalenia wątroby. To ważny sygnał, by w czasie choroby zastosować dietę lekką dla tego narządu – podobną do zalecanej przy wirusowym zapaleniu wątroby.

Dodatkowe zasady:

• posiłki gotowane, duszone, pieczone bez tłuszczu,
  
• 5–6 mniejszych porcji dziennie,
  
• eliminacja tłustych i smażonych potraw,
  
• rezygnacja z alkoholu całkowicie,
  
• unikanie produktów wzdymających i trudnych do strawienia.
  

Po chorobie – jak wracać do normalnej diety?

Mononukleoza może mieć długi okres rekonwalescencji – nawet do kilku tygodni. Zmęczenie, senność i osłabiona odporność mogą się utrzymywać przez wiele dni po ustąpieniu gorączki. Powrót do normalnego jadłospisu powinien być stopniowy:

• najpierw wprowadź więcej surowych warzyw i owoców,
  
• stopniowo wracaj do pełnoziarnistych zbóż,
  
• na końcu dopiero – tłustsze mięsa i nabiał,
  
• przez minimum miesiąc unikaj alkoholu.
  

Warto przez dłuższy czas wspierać organizm suplementacją witamin (np. C, D, B-complex), cynkiem i probiotykami – szczególnie po intensywnym okresie gorączki i osłabienia apetytu.

Podsumowanie

Dieta przy mononukleozie zakaźnej pełni rolę wspierającą leczenie i przyspieszającą regenerację organizmu. Powinna być lekkostrawna, bogata w witaminy i minerały, ale pozbawiona tłuszczów zwierzęcych, cukru i ciężkostrawnych produktów. Szczególną uwagę należy zwrócić na odciążenie wątroby i odpowiednie nawodnienie. Odpowiednio skomponowany jadłospis może nie tylko złagodzić objawy choroby, ale również skrócić czas rekonwalescencji i ograniczyć ryzyko powikłań.