@5posiłkówdziennie
A: Może pomóc u części osób, zwłaszcza gdy współistnieje celiakia lub nadwrażliwość na gluten (NCGS). W takich przypadkach eliminacja glutenu bywa związana z poprawą samopoczucia i niekiedy z niższymi wartościami przeciwciał (np. anty-TPO), ale nie zastępuje leczenia tyroksyną ani kontroli tarczycowej. Decyzję warto podjąć po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem i po wykonaniu badań w kierunku celiakii przed odstawieniem glutenu.
Eliminacja glutenu z diety zyskała popularność nie tylko wśród osób cierpiących na celiakię, ale także jako potencjalne wsparcie w leczeniu innych chorób autoimmunologicznych. Coraz więcej badań wskazuje na możliwy związek między spożyciem glutenu a funkcjonowaniem układu odpornościowego, zwłaszcza u osób z predyspozycjami do autoimmunizacji. Czy dieta bezglutenowa może być skutecznym narzędziem w terapii takich schorzeń jak Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów czy stwardnienie rozsiane?
Czym jest gluten i dlaczego może szkodzić?
Gluten to białko występujące w niektórych zbożach, takich jak pszenica, żyto i jęczmień. Składa się głównie z gliadyny i gluteniny, które nadają ciastu elastyczność i sprężystość.
U niektórych osób gluten może wywoływać niepożądane reakcje immunologiczne:
- Celiakia – autoimmunologiczna choroba, w której spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych, co skutkuje zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych,
- Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS) – stan, w którym spożycie glutenu powoduje objawy podobne do celiakii, ale bez uszkodzenia jelit,
- Alergia na pszenicę – reakcja alergiczna związana z przeciwciałami IgE, która może prowadzić do objawów skórnych, oddechowych lub trawiennych.
Poza tym gluten może wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego, nasilając stany zapalne i zwiększając przepuszczalność jelit, co jest szczególnie istotne w kontekście chorób autoimmunologicznych.
Mechanizm wpływu glutenu na choroby autoimmunologiczne
Choroby autoimmunologiczne wynikają z nadreaktywności układu odpornościowego, który zaczyna atakować własne tkanki. Gluten może wpływać na ten proces na kilka sposobów:
- Zwiększenie przepuszczalności jelit – gluten może przyczyniać się do tzw. „zespołu nieszczelnego jelita”, co ułatwia przedostawanie się szkodliwych substancji do krwiobiegu i wywoływanie reakcji immunologicznej,
- Reakcja krzyżowa – struktura glutenu przypomina niektóre białka obecne w organizmie, co może prowadzić do atakowania własnych tkanek przez układ odpornościowy,
- Wzmaganie stanów zapalnych – gluten może stymulować produkcję cytokin prozapalnych, co pogłębia autoimmunizację.
Choroby autoimmunologiczne a dieta bezglutenowa
Hashimoto i inne choroby tarczycy
Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w którym organizm atakuje własne komórki tarczycy, prowadząc do jej stopniowego niszczenia i niedoczynności. Coraz więcej badań wskazuje na związek między nietolerancją glutenu a autoimmunologicznymi chorobami tarczycy.
Osoby z Hashimoto często mają podwyższony poziom przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej – enzymowi zaangażowanemu w metabolizm glutenu. Ponadto gluten może wywoływać reakcję krzyżową z enzymami tarczycowymi, co może zaostrzać przebieg choroby.
Badania pokazują, że eliminacja glutenu może prowadzić do:
- zmniejszenia poziomu przeciwciał anty-TPO i anty-TG,
- poprawy funkcji tarczycy,
- redukcji objawów, takich jak zmęczenie, mgła mózgowa czy problemy trawienne.
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy niszczy komórki beta trzustki produkujące insulinę. Występuje częściej u osób z celiakią, co sugeruje pewne powiązania między spożyciem glutenu a rozwojem tej choroby.
Niektóre badania sugerują, że dieta bezglutenowa, stosowana na wczesnym etapie choroby, może spowolnić proces autoimmunizacji i poprawić kontrolę poziomu glukozy we krwi.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
RZS to przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje błonę maziową stawów, prowadząc do ich uszkodzenia i deformacji.
U części pacjentów z RZS obserwuje się poprawę po eliminacji glutenu, co może wynikać z redukcji stanów zapalnych. Gluten może nasilać produkcję cytokin prozapalnych, a jego eliminacja może prowadzić do:
- zmniejszenia obrzęków i bólu stawów,
- poprawy ruchomości,
- ograniczenia stanów zapalnych.
Stwardnienie rozsiane (SM)
Stwardnienie rozsiane to choroba, w której układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe neuronów, prowadząc do zaburzeń neurologicznych.
Badania wskazują, że niektóre osoby z SM mają nadwrażliwość na gluten, a dieta bezglutenowa może przyczyniać się do:
- redukcji stanów zapalnych w ośrodkowym układzie nerwowym,
- poprawy funkcji neurologicznych,
- zmniejszenia częstotliwości rzutów choroby.
Łuszczyca i inne choroby skóry
Łuszczyca, atopowe zapalenie skóry i inne choroby skórne często mają podłoże autoimmunologiczne. Niektóre badania sugerują, że dieta bezglutenowa może pomóc w zmniejszeniu objawów łuszczycy, szczególnie u osób z podwyższonym poziomem przeciwciał przeciwko glutenowi.
dietę do Ciebie:
Wpisz swój kod pocztowy:
Edytuj swój kod
Zalety diety bezglutenowej w chorobach autoimmunologicznych
- zmniejszenie stanów zapalnych,
- poprawa funkcji jelitowej,
- redukcja obciążenia układu odpornościowego,
- poprawa poziomu energii i samopoczucia.
Potencjalne zagrożenia i ograniczenia
Mimo licznych zalet, dieta bezglutenowa nie jest pozbawiona wad. Może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, takich jak:
- błonnik (ze względu na eliminację pełnoziarnistych zbóż),
- witaminy z grupy B,
- żelazo.
Ważne jest, aby zastąpić produkty glutenowe zdrowymi, naturalnymi alternatywami, takimi jak kasza gryczana, komosa ryżowa czy warzywa bogate w błonnik.
Czy dieta bezglutenowa jest skuteczną metodą leczenia chorób autoimmunologicznych?
Dieta bezglutenowa może być skutecznym narzędziem wspomagającym terapię wielu chorób autoimmunologicznych, szczególnie u osób z nadwrażliwością na gluten. Chociaż nie zastąpi leczenia farmakologicznego, może pomóc w redukcji objawów i poprawie funkcjonowania organizmu.
Warto jednak pamiętać, że każda zmiana diety powinna być konsultowana z lekarzem lub dietetykiem, aby zapewnić odpowiednie zbilansowanie posiłków i uniknąć potencjalnych niedoborów.
