Dieta DASH w leczeniu kardiomiopatii

Kardiomiopatia to grupa chorób mięśnia sercowego, które prowadzą do zaburzeń jego struktury i funkcjonowania. Wspomagające leczenie dietetyczne, zwłaszcza przy współistniejącym nadciśnieniu, odgrywa istotną rolę w poprawie jakości życia pacjentów. Jednym z najbardziej rekomendowanych modeli żywieniowych jest dieta DASH – uznana za skuteczne narzędzie w terapii chorób sercowo-naczyniowych.

Czym jest kardiomiopatia?

Kardiomiopatia to schorzenie obejmujące mięsień sercowy (miokardium), które prowadzi do jego pogrubienia, poszerzenia lub sztywności, a w konsekwencji do upośledzenia pracy serca. Wyróżnia się kilka głównych typów kardiomiopatii:

• Rozstrzeniowa (dilated) – najczęstsza forma, charakteryzująca się powiększeniem komór serca i osłabieniem ich kurczliwości,
  
• Przerostowa (hypertrophic) – z pogrubieniem ścian serca, najczęściej lewej komory,
  
• Restrykcyjna – sztywność mięśnia sercowego ograniczająca jego rozkurcz,
  
• Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory – prowadzi do zastępowania mięśnia tłuszczem i włóknami, powodując arytmie,
  
• Kardiomiopatie wtórne – powiązane z innymi chorobami, jak cukrzyca, choroby autoimmunologiczne, alkoholizm, niedobory żywieniowe.
  

Objawy kardiomiopatii mogą obejmować duszność, zmęczenie, obrzęki kończyn, kołatania serca, zawroty głowy, a nawet omdlenia. W niektórych przypadkach choroba może prowadzić do niewydolności serca i zwiększa ryzyko nagłego zgonu sercowego.

Rola diety w leczeniu kardiomiopatii

Dieta przy kardiomiopatii powinna wspierać pracę serca, regulować ciśnienie krwi, ograniczać stres oksydacyjny i stan zapalny, a także zapobiegać niedoborom składników odżywczych. Warto również dostosować żywienie do chorób współistniejących, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy dyslipidemia.

Jedną z najlepiej przebadanych diet wspomagających układ sercowo-naczyniowy jest dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) – opracowana w celu kontroli ciśnienia krwi, ale jej korzyści wykraczają daleko poza ten obszar.

Czym jest dieta DASH?

Dieta DASH to plan żywieniowy promowany przez amerykański Narodowy Instytut Serca, Płuc i Krwi (NHLBI), mający na celu obniżenie ciśnienia tętniczego bez konieczności stosowania leków. Model ten opiera się na produktach bogatych w potas, wapń, magnez i błonnik oraz ubogich w sód, tłuszcze nasycone i cholesterol.

Główne założenia diety DASH:

• wysokie spożycie warzyw i owoców (min. 4–5 porcji dziennie),
  
• pełnoziarniste produkty zbożowe jako główne źródło węglowodanów,
  
• niskotłuszczowe produkty mleczne,
  
• chude źródła białka: drób, ryby, rośliny strączkowe,
  
• ograniczenie czerwonego mięsa, tłuszczów nasyconych i cukru,
  
• minimalna zawartość sodu (zalecenia: <2300 mg, a najlepiej <1500 mg dziennie),
  
• unikanie żywności wysoko przetworzonej.
  

Dlaczego dieta DASH jest korzystna przy kardiomiopatii?

1. Obniżenie ciśnienia tętniczego

Wysokie ciśnienie krwi przeciąża mięsień sercowy, przyspieszając jego uszkodzenie i pogłębiając objawy kardiomiopatii. Dieta DASH, dzięki dużej zawartości potasu, magnezu i błonnika, skutecznie wspomaga normalizację ciśnienia, co zostało potwierdzone licznymi badaniami klinicznymi.

2. Ochrona przed przerostem mięśnia sercowego

Dieta DASH ogranicza spożycie tłuszczów nasyconych, sodu i cholesterolu – czynników zwiększających ryzyko przerostu mięśnia sercowego i postępującego uszkodzenia struktury serca. Wspiera także zdrową masę ciała, co odciąża układ sercowo-naczyniowy.

3. Redukcja stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego

Warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste zawarte w diecie DASH są bogate w antyoksydanty i związki przeciwzapalne, które wspomagają regenerację mięśnia sercowego i zapobiegają dalszym uszkodzeniom.

4. Poprawa profilu lipidowego

Zaburzenia lipidowe są częste u osób z kardiomiopatią, zwłaszcza przy współistniejącej cukrzycy lub zespole metabolicznym. Dieta DASH zmniejsza poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów, a jednocześnie wspiera poziom HDL – dobrego cholesterolu.

5. Wsparcie równowagi elektrolitowej

Zawartość potasu, magnezu i wapnia w diecie DASH sprzyja utrzymaniu prawidłowej pracy mięśnia sercowego i zapobiega arytmiom – częstym powikłaniom kardiomiopatii.

Co warto jeść, stosując dietę DASH przy kardiomiopatii?

Warzywa: brokuły, marchew, cukinia, szpinak, papryka – źródło potasu, błonnika, przeciwutleniaczy.

Owoce: banany, jabłka, jagody, cytrusy, morele – lekkostrawne, bogate w witaminy i składniki mineralne.

Produkty pełnoziarniste: brązowy ryż, kasza gryczana, owsianka, pieczywo razowe – dostarczają węglowodanów złożonych i błonnika.

Nabiał niskotłuszczowy: jogurt naturalny, kefir, twaróg – źródło wapnia i białka.

Chude mięsa i ryby: drób bez skóry, dorsz, łosoś, soczewica – łatwostrawne białko wspierające odbudowę komórek mięśnia sercowego.

Orzechy i nasiona: migdały, siemię lniane, orzechy włoskie – źródło kwasów omega-3 i magnezu.

Tłuszcze roślinne: oliwa z oliwek, olej lniany – wspomagają profil lipidowy i działają przeciwzapalnie.

Zioła i przyprawy: bazylia, oregano, czosnek, kurkuma – wspierają serce i są alternatywą dla soli.

Produkty, których należy unikać

• sól i produkty wysokosodowe (kostki rosołowe, zupy instant, wędliny),
  
• żywność przetworzona (fast food, chipsy, dania gotowe),
  
• czerwone mięso i tłuste wędliny,
  
• słodycze i napoje słodzone,
  
• tłuszcze trans i tłuszcze nasycone (smalec, masło, tłuste sery),
  
• alkohol i nadmiar kofeiny (mogą nasilać arytmie i odwodnienie).
  

Przykładowy dzienny jadłospis DASH dla osoby z kardiomiopatią

Śniadanie:
Owsianka na mleku 1,5% z bananem i siemieniem lnianym, herbata ziołowa bez cukru

II śniadanie:
Jogurt naturalny z garścią jagód i łyżeczką płatków owsianych

Obiad:
Pieczona pierś z kurczaka z kaszą gryczaną i duszonym brokułem, surówka z marchwi z oliwą z oliwek, woda mineralna

Podwieczorek:
Kromka chleba razowego z pastą z awokado i pomidorem

Kolacja:
Sałatka z łososiem, rukolą, papryką i pestkami dyni, kromka chleba pełnoziarnistego

Dodatkowe zalecenia dietetyczne

• Zwracaj uwagę na nawodnienie – odwodnienie może pogarszać objawy kardiomiopatii i zwiększać ryzyko zaburzeń rytmu.
  
• Unikaj dużych porcji jedzenia naraz – przejadanie się obciąża serce.
  
• Jedz regularnie – 4–5 małych posiłków dziennie.
  
• Kontroluj masę ciała – nadwaga zwiększa obciążenie dla serca.
  
• Uzupełniaj niedobory – np. witamin z grupy B, koenzymu Q10, żelaza – w porozumieniu z lekarzem.
  

Podsumowanie

Dieta DASH to jeden z najlepiej udokumentowanych naukowo modeli żywieniowych wspierających zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Jej stosowanie w kardiomiopatii pomaga regulować ciśnienie krwi, poprawiać metabolizm i zmniejszać stan zapalny, a także przeciwdziałać rozwojowi powikłań. Dzięki naciskowi na produkty świeże, niskoprzetworzone i bogate w składniki mineralne, dieta DASH może stać się trwałym elementem wsparcia w terapii kardiomiopatii. Kluczem do sukcesu jest jednak konsekwencja, indywidualne podejście i współpraca z zespołem medycznym.