Dieta DASH w leczeniu wysokiego poziomu triglicerydów

Wysoki poziom triglicerydów we krwi to jeden z czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu. Odpowiednia dieta może odegrać kluczową rolę w normalizacji stężenia tych lipidów. Jednym z najlepiej przebadanych i zalecanych sposobów żywienia przy zaburzeniach lipidowych jest dieta DASH – sposób odżywiania opracowany z myślą o obniżaniu ciśnienia tętniczego, ale równie skuteczny w walce z hipertriglicerydemią.

Czym są triglicerydy?

Triglicerydy to rodzaj tłuszczów krążących we krwi, które organizm wykorzystuje jako źródło energii. Ich poziom wzrasta po posiłku, zwłaszcza bogatym w węglowodany i tłuszcze. Nadmiar triglicerydów jest magazynowany w tkance tłuszczowej. Problemy pojawiają się, gdy stężenie triglicerydów na czczo przekracza normę – zwykle powyżej 150 mg/dl. Wysoki poziom może prowadzić do odkładania się złogów w ścianach naczyń krwionośnych, co zwiększa ryzyko chorób układu krążenia.

Do najczęstszych przyczyn hipertriglicerydemii należą:

• dieta bogata w cukry proste i tłuszcze nasycone,
  
• nadwaga i otyłość,
  
• insulinooporność i cukrzyca typu 2,
  
• nadużywanie alkoholu,
  
• brak aktywności fizycznej,
  
• czynniki genetyczne.
  

Dieta DASH – na czym polega?

DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) to model żywienia opracowany w celu obniżania ciśnienia krwi, ale jego wpływ na inne parametry zdrowotne – w tym profil lipidowy – został szeroko potwierdzony. Dieta DASH jest oparta na produktach naturalnych, nieprzetworzonych, bogatych w błonnik, witaminy, minerały i zdrowe tłuszcze.

Podstawowe założenia diety DASH:

• duże ilości warzyw i owoców (4–5 porcji dziennie każdego z nich),
  
• produkty pełnoziarniste zamiast oczyszczonych zbóż,
  
• niskotłuszczowy nabiał,
  
• chude źródła białka: drób, ryby, rośliny strączkowe,
  
• ograniczenie spożycia czerwonego mięsa, słodyczy, produktów wysokoprzetworzonych,
  
• redukcja spożycia sodu do 1500–2300 mg dziennie,
  
• kontrola porcji i całkowitego spożycia kalorii.
  

Dieta DASH promuje również ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych i cholesterolu, co czyni ją wyjątkowo skuteczną także w profilaktyce i leczeniu zaburzeń lipidowych.

Jak DASH wpływa na poziom triglicerydów?

Choć pierwotnym celem diety DASH była normalizacja ciśnienia tętniczego, jej skład sprzyja również obniżaniu poziomu triglicerydów. Dzieje się tak z kilku powodów:

Ograniczenie cukrów prostych

DASH eliminuje słodycze, słodzone napoje i produkty z oczyszczonej mąki, które szybko podnoszą poziom glukozy i insuliny we krwi, co może stymulować produkcję triglicerydów w wątrobie.

Duża zawartość błonnika

Produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce i rośliny strączkowe dostarczają rozpuszczalnego błonnika, który wspomaga metabolizm lipidów, zmniejsza ich wchłanianie z przewodu pokarmowego i sprzyja usuwaniu nadmiaru cholesterolu i triglicerydów z organizmu.

Obecność zdrowych tłuszczów

DASH nie eliminuje całkowicie tłuszczów, ale zachęca do ich mądrego wyboru – promuje tłuszcze roślinne (np. oliwę z oliwek, awokado, orzechy), które dostarczają nienasyconych kwasów tłuszczowych korzystnie wpływających na profil lipidowy.

Regularność posiłków i umiarkowanie kaloryczne

Jedzenie regularnych, zbilansowanych posiłków zapobiega wahaniom glukozy i insuliny oraz pomaga utrzymać prawidłową masę ciała – a nadwaga jest jednym z głównych czynników podwyższających poziom triglicerydów.

Produkty zalecane w diecie DASH przy wysokich triglicerydach

• warzywa: brokuły, szpinak, buraki, papryka, marchew, sałaty, ogórki,
  
• owoce: jagody, jabłka, grejpfruty, gruszki, śliwki (w umiarkowanych ilościach),
  
• pełnoziarniste produkty: płatki owsiane, kasza gryczana, brązowy ryż, chleb razowy,
  
• chude białko: soczewica, ciecierzyca, tofu, drób bez skóry, ryby morskie (np. łosoś, sardynki),
  
• orzechy i pestki: włoskie, migdały, pestki dyni (w rozsądnych ilościach),
  
• oleje roślinne: oliwa z oliwek, olej rzepakowy tłoczony na zimno,
  
• woda i niesłodzona herbata.
  

Produkty ograniczane lub eliminowane

• słodycze, ciastka, słodzone płatki, batony i desery mleczne,
  
• białe pieczywo, biały ryż, makarony z oczyszczonej mąki,
  
• tłuste mięsa, wędliny, parówki, konserwy mięsne,
  
• potrawy smażone, dania typu fast food,
  
• alkohol (szczególnie piwo i słodkie wina),
  
• napoje gazowane, soki dosładzane,
  
• produkty zawierające syrop glukozowo-fruktozowy.
  

Przykładowy jadłospis DASH przy hipertriglicerydemii

Śniadanie: owsianka na mleku roślinnym z siemieniem lnianym, orzechami włoskimi i malinami
II śniadanie: koktajl warzywny z selerem naciowym, natką pietruszki i ogórkiem
Obiad: filet z dorsza pieczony z warzywami, kasza bulgur, surówka z buraków
Podwieczorek: jabłko z garścią migdałów
Kolacja: sałatka z roszponki, soczewicy, awokado i grillowanego kurczaka z dressingiem jogurtowym

Efekty stosowania diety DASH

Badania pokazują, że regularne stosowanie zasad diety DASH przez 8–12 tygodni może prowadzić do:

• spadku poziomu triglicerydów o 10–20%,
  
• redukcji masy ciała,
  
• obniżenia ciśnienia tętniczego,
  
• poprawy poziomu HDL („dobrego” cholesterolu),
  
• zmniejszenia insulinooporności.
  

Efekty są najbardziej zauważalne, gdy dieta łączona jest z regularną aktywnością fizyczną oraz ograniczeniem alkoholu i tytoniu.

Czy dieta DASH jest dla każdego?

Dieta DASH to jeden z najbardziej uniwersalnych modeli żywienia – odpowiedni dla dzieci, dorosłych i seniorów. Może być z powodzeniem stosowana zarówno w profilaktyce, jak i w terapii wielu chorób przewlekłych. W przypadku osób z innymi schorzeniami metabolicznymi (np. cukrzycą typu 2, dną moczanową) warto skonsultować się z dietetykiem w celu odpowiedniej modyfikacji jadłospisu.

Podsumowanie

Dieta DASH to skuteczne narzędzie w walce z wysokim poziomem triglicerydów. Dzięki naciskowi na produkty naturalne, bogate w błonnik i zdrowe tłuszcze, pomaga obniżyć stężenie lipidów we krwi, poprawić metabolizm i zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Jej stosowanie nie wymaga radykalnych wyrzeczeń, a przynosi trwałe korzyści zdrowotne, zwłaszcza gdy towarzyszy jej aktywny styl życia i regularna kontrola parametrów krwi.