Dieta niskosodowa a infekcje dróg moczowych

Infekcje dróg moczowych (ZUM) należą do najczęściej występujących zakażeń bakteryjnych, dotykających głównie kobiet, ale także dzieci, osób starszych oraz pacjentów z obniżoną odpornością. Objawy infekcji obejmują częste oddawanie moczu, ból i pieczenie przy mikcji, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, a w cięższych przypadkach gorączkę i bóle podbrzusza.

Leczenie ZUM zazwyczaj opiera się na antybiotykoterapii, jednak coraz większą rolę przypisuje się diecie i stylowi życia jako czynnikom wspomagającym leczenie oraz zapobiegającym nawrotom infekcji. Jednym z mniej oczywistych, ale istotnych aspektów diety w kontekście zdrowia układu moczowego jest spożycie sodu. Dieta niskosodowa, zazwyczaj kojarzona z leczeniem nadciśnienia czy niewydolności serca, może mieć również wpływ na funkcjonowanie nerek i pęcherza moczowego, a co za tym idzie – na przebieg i częstotliwość zakażeń układu moczowego.

Rola sodu w organizmie i jego wpływ na nerki

Sód jest niezbędnym elektrolitem biorącym udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej, ciśnienia osmotycznego oraz przewodnictwa nerwowego. Głównym źródłem sodu w diecie jest sól kuchenna (chlorek sodu), a jego nadmiar może obciążać nerki, które odpowiadają za jego wydalanie. Przewlekłe spożycie dużych ilości soli prowadzi do zwiększonego zatrzymania wody w organizmie, podwyższenia ciśnienia tętniczego oraz nasilenia stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych. Nerki, jako główny narząd filtrujący, ulegają wówczas przeciążeniu, co może wpływać na osłabienie ich funkcji i zdolności obronnych przed infekcjami.

Związek między spożyciem sodu a infekcjami dróg moczowych

Choć bezpośrednie badania nad wpływem sodu na występowanie ZUM są nieliczne, istnieje kilka mechanizmów sugerujących, że nadmiar sodu w diecie może pośrednio zwiększać ryzyko infekcji dróg moczowych:

• Zaburzenie równowagi wodno-elektrolitowej – nadmiar sodu sprzyja retencji wody, co może zmniejszać koncentrację moczu i utrudniać naturalne wypłukiwanie bakterii z pęcherza. 
• Wpływ na ciśnienie krwi i funkcje nerek – wysokie ciśnienie może pogarszać ukrwienie nerek i osłabiać ich funkcję filtracyjną, co sprzyja gromadzeniu się toksyn i drobnoustrojów. 
• Zwiększenie stresu oksydacyjnego – dieta bogata w sól może nasilać procesy zapalne i wolnorodnikowe, osłabiając naturalną odporność organizmu. 
• Zaburzenia mikroflory – wysokosodowa dieta może wpływać niekorzystnie na florę bakteryjną jelit, a pośrednio także układu moczowego, zwiększając podatność na kolonizację patogennymi bakteriami. 

Z drugiej strony, dieta niskosodowa może wspierać funkcjonowanie układu moczowego poprzez ograniczenie tych negatywnych zjawisk.

Czym jest dieta niskosodowa?

Dieta niskosodowa to sposób żywienia oparty na ograniczeniu spożycia sodu do maksymalnie 1500–2300 mg dziennie (czyli około 3/4 do 1 łyżeczki soli kuchennej). W praktyce oznacza to unikanie dosalania potraw, eliminację produktów wysoko przetworzonych oraz wybieranie naturalnych, niskoprzetworzonych składników. W kontekście wspomagania leczenia ZUM, dieta niskosodowa powinna być dodatkowo bogata w płyny, błonnik oraz związki przeciwzapalne, a uboga w tłuszcze nasycone i produkty drażniące pęcherz.

Korzyści diety niskosodowej w profilaktyce i leczeniu ZUM

1. Lepsze nawodnienie organizmu

Ograniczenie sodu sprzyja lepszemu nawodnieniu tkanek, ponieważ nie dochodzi do nadmiernej retencji wody. Dzięki temu mocz staje się bardziej rozcieńczony, co wspiera naturalne wypłukiwanie bakterii z dróg moczowych.

2. Wsparcie pracy nerek

Mniejsze spożycie sodu odciąża nerki, poprawiając ich funkcje filtracyjne. W efekcie organizm skuteczniej eliminuje toksyny i drobnoustroje, co zmniejsza ryzyko infekcji.

3. Działanie przeciwzapalne

Dieta niskosodowa, oparta na świeżych warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych oraz niskoprzetworzonym białku roślinnym i zwierzęcym, działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. To z kolei wspiera mechanizmy obronne organizmu.

4. Ochrona flory bakteryjnej

Ograniczenie przetworzonej żywności bogatej w sól i konserwanty sprzyja równowadze mikroflory jelitowej, co pośrednio wpływa na florę układu moczowego. Dobra kondycja mikrobioty to istotny element profilaktyki zakażeń.

Produkty zalecane w diecie niskosodowej wspierającej układ moczowy

• świeże warzywa (marchew, brokuły, cukinia, dynia, seler), 
• owoce bogate w witaminę C i wodę (arbuz, truskawki, jabłka, borówki, żurawina), 
• produkty pełnoziarniste (ryż brązowy, kasza jaglana, płatki owsiane), 
• rośliny strączkowe (soczewica, ciecierzyca – w umiarkowanych ilościach), 
• chude mięso (drób bez skóry, cielęcina), 
• ryby morskie (np. dorsz, pstrąg, łosoś – bez dodatku soli), 
• oleje roślinne (olej lniany, oliwa z oliwek), 
• fermentowane produkty mleczne (naturalny jogurt, kefir), 
• woda niskosodowa, napary ziołowe (rumianek, pokrzywa, skrzyp). 

Produkty, których należy unikać

• sól kuchenna i produkty nią konserwowane (np. wędliny, sery dojrzewające), 
• zupy instant, kostki rosołowe, sosy w proszku, 
• dania typu fast food i gotowe dania obiadowe, 
• chipsy, paluszki, słone orzeszki, 
• kiszonki i produkty marynowane (chyba że przygotowane bez dodatku soli), 
• pieczywo pszenne z dodatkiem soli (często zawiera znaczne ilości sodu), 
• sery żółte, topione, pleśniowe, 
• napoje gazowane, energetyzujące i alkohol.

Dodatkowe zalecenia dietetyczne przy ZUM

• pić co najmniej 2 litry płynów dziennie, najlepiej wody źródlanej lub niskosodowej, 
• unikać kawy i herbaty czarnej, które mogą działać moczopędnie i drażniąco na pęcherz, 
• włączyć do diety naturalne probiotyki (kiszonki niesolone, jogurt naturalny), 
• ograniczyć cukry proste, które sprzyjają rozwojowi patogennych bakterii, 
• dbać o regularność posiłków i unikać przejadania się, 
• stosować łagodne przyprawy ziołowe zamiast soli (bazylia, koper, tymianek, oregano). 

Przykładowy jadłospis na jeden dzień

Śniadanie
Owsianka z płatków owsianych na wodzie z bananem i jagodami, zielona herbata

II śniadanie
Sałatka z ogórka, pomidora i rukoli z oliwą z oliwek, kromka chleba orkiszowego

Obiad
Filet z dorsza gotowany na parze, kasza jaglana, gotowana cukinia i marchewka

Podwieczorek
Jogurt naturalny z nasionami chia i startym jabłkiem

Kolacja
Zupa krem z brokułów bez soli, grzanka z chleba razowego, napar z pokrzywy

Podsumowanie

Dieta niskosodowa, choć najczęściej stosowana w terapii chorób układu krążenia, może mieć również pozytywny wpływ na zdrowie układu moczowego. Jej stosowanie wspiera prawidłową funkcję nerek, pomaga w utrzymaniu odpowiedniego nawodnienia, redukuje stany zapalne i poprawia odporność organizmu. W kontekście infekcji dróg moczowych może zatem pełnić rolę wspomagającą leczenie oraz profilaktyczną, zwłaszcza u osób ze skłonnością do nawrotów zakażeń. Zmniejszenie spożycia sodu, w połączeniu z odpowiednią ilością płynów, zbilansowanymi posiłkami i ograniczeniem produktów drażniących pęcherz, stanowi istotny element dbania o zdrowie układu moczowego.