Dieta paleo a choroby autoimmunologiczne

Dieta paleo zyskała popularność jako sposób odżywiania inspirowany dietą przodków z epoki paleolitu. Jej zwolennicy uważają, że unikanie produktów przetworzonych, zbóż, nabiału i roślin strączkowych może przynieść liczne korzyści zdrowotne, w tym złagodzenie objawów chorób autoimmunologicznych. Czy rzeczywiście może ona pomóc w przypadku schorzeń takich jak Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów czy stwardnienie rozsiane? Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu.

Czym jest dieta paleo?

Dieta paleo opiera się na założeniu, że ludzie najlepiej funkcjonują na żywności dostępnej w czasach prehistorycznych. Oznacza to eliminację:

• zbóż i produktów zbożowych,
• roślin strączkowych,
• nabiału,
• cukru rafinowanego,
• przetworzonej żywności i olejów rafinowanych.

Podstawą jadłospisu są:

• mięso i ryby,
• jaja,
• warzywa i owoce,
• orzechy i nasiona,
• zdrowe tłuszcze, takie jak oliwa z oliwek czy olej kokosowy.

W wersji modyfikowanej, tzw. protokole autoimmunologicznym (AIP), dodatkowo eliminuje się orzechy, nasiona, jajka oraz warzywa psiankowate, aby jeszcze bardziej ograniczyć potencjalnie szkodliwe składniki dla układu odpornościowego.

Mechanizm powstawania chorób autoimmunologicznych a wpływ diety

Choroby autoimmunologiczne są wynikiem nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, który zaczyna atakować własne tkanki. Przewlekły stan zapalny i nieprawidłowa funkcja jelit są często uznawane za czynniki zaostrzające te schorzenia.

Dieta paleo może wpływać na układ odpornościowy poprzez:

• Zmniejszenie stanów zapalnych – eliminacja przetworzonych produktów i rafinowanych olejów może ograniczyć czynniki wywołujące przewlekły stan zapalny,
• Poprawę funkcji jelit – dieta bogata w naturalne, nieprzetworzone produkty sprzyja zdrowiu mikrobioty jelitowej, co może wspierać prawidłową pracę układu odpornościowego,
• Eliminację potencjalnych alergenów i substancji drażniących – gluten, nabiał i rośliny strączkowe mogą wpływać na przepuszczalność jelit i nasilać reakcje autoimmunologiczne.

Dieta paleo a konkretne choroby autoimmunologiczne

Hashimoto i inne choroby tarczycy

Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy, jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób autoimmunologicznych. Wiele osób zauważa poprawę objawów po eliminacji glutenu, nabiału i przetworzonej żywności – a to właśnie stanowi podstawę diety paleo.

Badania sugerują, że gluten może mieć wpływ na autoimmunologiczne choroby tarczycy ze względu na reakcję krzyżową między białkami zbóż a strukturami tarczycy. Dieta paleo, poprzez eliminację glutenu i wsparcie zdrowia jelit, może pomóc w redukcji stanów zapalnych oraz stabilizacji poziomu hormonów tarczycy.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Osoby cierpiące na RZS często zauważają, że wyeliminowanie zbóż, nabiału i cukru przynosi ulgę w dolegliwościach bólowych i sztywności stawów. Dieta paleo, bogata w zdrowe tłuszcze i przeciwzapalne składniki (np. kwasy omega-3 z ryb), może wspierać regenerację stawów i zmniejszać obciążenie układu immunologicznego.

Stwardnienie rozsiane (SM)

Stwardnienie rozsiane to choroba, w której układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe neuronów. Coraz więcej badań wskazuje, że dieta przeciwzapalna, w tym dieta paleo, może pomagać w łagodzeniu objawów. Szczególnie zalecana jest tu odmiana diety paleo znana jako protokół Wahls, oparta na wysokim spożyciu warzyw, zdrowych tłuszczów i eliminacji produktów prozapalnych.

Łuszczyca i inne choroby skóry

Łuszczyca i atopowe zapalenie skóry (AZS) to choroby o podłożu autoimmunologicznym, które mogą nasilać się przez nietolerancje pokarmowe i stany zapalne. Dieta paleo, eliminując potencjalne alergeny i promując spożycie składników odżywczych wspierających skórę (np. cynk, witamina A), może łagodzić objawy i zmniejszać częstość nawrotów.

Zalety diety paleo w kontekście chorób autoimmunologicznych

• redukcja stanów zapalnych poprzez eliminację produktów przetworzonych,
• poprawa funkcji jelitowej i mikrobioty,
• unikanie potencjalnych alergenów, takich jak gluten i nabiał,
• większa podaż składników odżywczych wspierających odporność.

Potencjalne zagrożenia i ograniczenia

Mimo wielu potencjalnych korzyści, dieta paleo nie jest pozbawiona wad. Niektóre osoby mogą odczuwać trudności w jej długoterminowym stosowaniu, zwłaszcza z powodu eliminacji zbóż i nabiału, co może prowadzić do niedoborów wapnia czy błonnika.

Innym problemem może być nadmierne spożycie białka zwierzęcego i tłuszczów nasyconych, co w dłuższej perspektywie może obciążać nerki i układ krążenia. Dlatego warto skonsultować zmianę diety z lekarzem lub dietetykiem, aby dostosować ją do indywidualnych potrzeb.

Czy dieta paleo jest dobrym wyborem dla osób z chorobami autoimmunologicznymi?

Dieta paleo może być skutecznym wsparciem w leczeniu chorób autoimmunologicznych, zwłaszcza w przypadku problemów ze stanami zapalnymi i funkcją jelit. Jednak jej skuteczność jest indywidualna – nie każda osoba z chorobą autoimmunologiczną będzie odczuwać poprawę.

Kluczowe jest świadome podejście do diety, stopniowe wprowadzanie zmian i obserwacja reakcji organizmu. Warto również pamiętać, że samo odżywianie to tylko jeden z elementów terapii – równie ważne są redukcja stresu, odpowiednia ilość snu oraz aktywność fizyczna.

Dieta paleo, a zwłaszcza jej autoimmunologiczna wersja (AIP), może być skutecznym narzędziem w redukcji objawów chorób autoimmunologicznych, ale jej stosowanie powinno być dobrze zaplanowane i dostosowane do indywidualnych potrzeb.