Dieta paleo w leczeniu zespołu Sjögrena

Zespół Sjögrena to przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje gruczoły wydzielania zewnętrznego, prowadząc m.in. do suchości oczu i ust. Chorobie często towarzyszy zmęczenie, bóle stawów i objawy ogólnoustrojowe. Choć jej przyczyny nie są w pełni poznane, coraz więcej uwagi poświęca się roli diety i stylu życia w łagodzeniu objawów. W tym kontekście niektórzy pacjenci decydują się na dietę paleo – sposób odżywiania inspirowany jadłospisem naszych przodków łowców-zbieraczy. Czy taki model żywieniowy może pomóc osobom z zespołem Sjögrena?

Czym jest dieta paleo?

Dieta paleo (od “paleolityczna”) opiera się na założeniu, że ludzki organizm najlepiej funkcjonuje na pokarmach, do których ewolucyjnie się przystosował – czyli tych, które były dostępne przed rewolucją rolniczą. Wyklucza produkty przetworzone, zboża, rośliny strączkowe, nabiał i cukier rafinowany. Skupia się na świeżych warzywach, owocach, mięsie, rybach, jajach, orzechach i zdrowych tłuszczach.

Główne zasady diety paleo:

• eliminacja zbóż (pszenica, żyto, jęczmień, owies),
• wykluczenie roślin strączkowych (fasola, soczewica, groch),
• rezygnacja z nabiału,
• unikanie cukru i żywności przetworzonej,
• spożywanie produktów bogatych w białko, warzywa i tłuszcze nienasycone.

Ten sposób żywienia może wpływać na obniżenie stanu zapalnego, stabilizację poziomu cukru i wsparcie mikroflory jelitowej, co bywa istotne w chorobach autoimmunologicznych, takich jak zespół Sjögrena.

Zespół Sjögrena a stan zapalny

Zespół Sjögrena wiąże się z nadaktywnością układu odpornościowego, który atakuje własne komórki, głównie gruczoły ślinowe i łzowe. Towarzyszy temu przewlekły stan zapalny, który może obejmować również stawy, skórę, nerki czy układ nerwowy.

Objawy zespołu Sjögrena to m.in.:

• suchość oczu i ust,
• trudności w połykaniu,
• zmęczenie,
• bóle i sztywność stawów,
• zwiększona podatność na infekcje jamy ustnej.

Dieta może być wsparciem w terapii, zmniejszając natężenie objawów, poprawiając komfort życia i wspierając naturalne procesy regeneracyjne organizmu.

Dlaczego dieta paleo może być korzystna?

Dieta paleo eliminuje wiele grup produktów, które mogą nasilać stany zapalne lub wywoływać reakcje immunologiczne u osób z chorobami autoimmunologicznymi. Zawiera natomiast składniki odżywcze wspomagające funkcjonowanie układu odpornościowego i barier śluzówkowych.

1. Eliminacja glutenu i lektyn

Produkty zbożowe, szczególnie pszenica, zawierają gluten i inne białka mogące wpływać na przepuszczalność jelitową i aktywację układu odpornościowego. Choć nie każda osoba z zespołem Sjögrena ma nietolerancję glutenu, jego eliminacja może zmniejszyć objawy zapalne.

2. Wykluczenie nabiału

U niektórych pacjentów nabiał może nasilać stany zapalne i dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Dieta paleo unika mleka i jego przetworów, co bywa korzystne przy autoimmunologicznych zapaleniach.

3. Duża zawartość warzyw i zdrowych tłuszczów

Warzywa to źródło antyoksydantów, błonnika i witamin wspomagających funkcje odpornościowe. Tłuszcze nienasycone (z ryb, awokado, orzechów) mają działanie przeciwzapalne i wspierają strukturę błon komórkowych.

4. Naturalna żywność bez dodatków

Dieta paleo zakłada spożywanie wyłącznie produktów nieprzetworzonych, co ogranicza kontakt z konserwantami, barwnikami i cukrem – substancjami, które mogą zaburzać równowagę układu odpornościowego.

Korzyści z diety paleo przy zespole Sjögrena

Choć nie istnieją badania jednoznacznie potwierdzające skuteczność diety paleo w leczeniu zespołu Sjögrena, obserwacje pacjentów sugerują kilka potencjalnych korzyści:

• zmniejszenie uczucia zmęczenia,
• redukcja bólów stawów,
• poprawa pracy jelit i trawienia,
• lepsza odporność na infekcje jamy ustnej,
• zmniejszenie objawów suchości (choć nie u wszystkich),
• lepsze nawodnienie organizmu poprzez dietę bogatą w warzywa i tłuszcze.

Warto jednak podkreślić, że efekty mogą być indywidualne i zależą m.in. od nasilenia choroby, innych schorzeń towarzyszących, stylu życia i stopnia przestrzegania diety.

Jak komponować dietę paleo przy zespole Sjögrena?

Podstawowe produkty:

• warzywa niskoskrobiowe (brokuł, szpinak, jarmuż, papryka),
• tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, sardynki),
• jajka z chowu ekologicznego,
• mięso z hodowli naturalnych (drób, wołowina, dziczyzna),
• owoce w umiarkowanych ilościach (jagody, maliny, granaty),
• zdrowe tłuszcze (oliwa z oliwek, olej kokosowy, awokado),
• orzechy i nasiona (migdały, orzechy włoskie, pestki dyni).

Produkty niewskazane:

• wszystkie zboża i produkty z mąki (chleb, makarony, płatki),
• rośliny strączkowe (fasola, ciecierzyca, soczewica),
• nabiał (mleko, sery, jogurty),
• przetworzone słodycze i napoje słodzone,
• oleje rafinowane (słonecznikowy, rzepakowy z przemysłu),
• alkohol i kofeina w nadmiarze.

Przykładowy jadłospis paleo dla osoby z zespołem Sjögrena

Śniadanie: jajka sadzone na oliwie z warzywami (cukinia, papryka), pół awokado
II śniadanie: garść orzechów włoskich i borówek
Obiad: pieczony filet z dorsza z puree z kalafiora i sałatką z rukoli i oliwą
Podwieczorek: smoothie z malin, wody kokosowej i siemienia lnianego
Kolacja: sałatka z pieczonym indykiem, pestkami dyni i grillowaną papryką

Na co zwrócić uwagę, stosując dietę paleo?

• Nawodnienie: osoby z zespołem Sjögrena powinny pić odpowiednio dużo wody, herbat ziołowych i wody kokosowej, by przeciwdziałać suchości.
• Błonnik: brak zbóż i strączków może zmniejszyć ilość błonnika – warto go uzupełniać warzywami i siemieniem lnianym.
• Suplementacja: dieta paleo może wymagać suplementacji wapnia, witaminy D, witaminy B12 i magnezu, zwłaszcza u osób z ograniczoną różnorodnością jadłospisu.

Podsumowanie

Dieta paleo, jako model żywienia eliminujący potencjalnie zapalne składniki i oparty na naturalnych produktach, może być pomocnym wsparciem dla osób z zespołem Sjögrena. Choć nie zastąpi leczenia farmakologicznego, może przyczynić się do złagodzenia objawów, poprawy samopoczucia i ograniczenia przewlekłego stanu zapalnego. Kluczowe jest jednak dostosowanie jadłospisu do indywidualnych potrzeb organizmu i w razie wątpliwości – konsultacja z dietetykiem lub lekarzem.