Dieta przy hiperprolaktynemii – jakie produkty warto włączyć?

Hiperprolaktynemia to zaburzenie hormonalne, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego m.in. za laktację i regulację cyklu miesiączkowego. Zbyt wysoki poziom prolaktyny może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych objawów, takich jak zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, obniżone libido czy zaburzenia nastroju. Oprócz leczenia farmakologicznego, istotną rolę w terapii pełni dieta. Jakie produkty wspierają równowagę hormonalną? Co warto jeść przy hiperprolaktynemii, a czego unikać?

Czym jest hiperprolaktynemia?

Prolaktyna to hormon produkowany przez przedni płat przysadki mózgowej. Jego poziom naturalnie wzrasta w ciąży i podczas karmienia piersią. Jednak u kobiet nieciężarnych oraz mężczyzn nadmiar prolaktyny może prowadzić do poważnych zaburzeń hormonalnych.

Przyczyny hiperprolaktynemii:

• gruczolak przysadki (prolactinoma),
  
• niedoczynność tarczycy,
  
• zespół policystycznych jajników (PCOS),
  
• przewlekły stres i brak snu,
  
• stosowanie niektórych leków (neuroleptyki, leki przeciwwymiotne, antydepresanty),
  
• choroby nerek i wątroby.
  

Hiperprolaktynemia może być także czynnościowa, czyli przejściowa i spowodowana stylem życia (stres, intensywne ćwiczenia, dieta uboga w składniki odżywcze).

Objawy hiperprolaktynemii

• zaburzenia miesiączkowania lub brak miesiączki,
  
• mlekotok (wydzielina z brodawek),
  
• problemy z płodnością,
  
• spadek libido, suchość pochwy,
  
• bóle głowy, wahania nastroju, zmęczenie,
  
• u mężczyzn: ginekomastia, impotencja, bezpłodność.
  

Rola diety w leczeniu hiperprolaktynemii

Choć dieta sama w sobie nie wyleczy hiperprolaktynemii, może istotnie wspomagać równowagę hormonalną i zmniejszać nasilenie objawów. Prawidłowe żywienie wspiera pracę przysadki mózgowej, reguluje poziom insuliny, poprawia funkcjonowanie tarczycy i łagodzi wpływ stresu na organizm.

Celem diety jest:

• stabilizacja poziomu glukozy i insuliny,
  
• ograniczenie przewlekłego stanu zapalnego,
  
• wsparcie osi podwzgórze–przysadka–gonady,
  
• poprawa jakości snu i regeneracji,
• redukcja masy ciała (jeśli występuje nadwaga).

Produkty zalecane przy hiperprolaktynemii

1. Produkty bogate w witaminę B6

Witamina B6 (pirydoksyna) pomaga obniżać poziom prolaktyny i uczestniczy w produkcji neuroprzekaźników takich jak dopamina, która hamuje wydzielanie prolaktyny.

Źródła:

• banany, awokado, ziemniaki,
  
• pestki słonecznika i dyni,
  
• drób (kurczak, indyk), ryby (tuńczyk, łosoś),
  
• orzechy włoskie, nerkowce.
  

2. Produkty bogate w cynk

Cynk wpływa na funkcjonowanie przysadki mózgowej, reguluje gospodarkę hormonalną i wspiera płodność.

Źródła:

• pestki dyni, sezam, orzechy,
  
• mięso wołowe, jaja, wątróbka,
  
• soczewica, ciecierzyca, kasza gryczana.
  

3. Produkty o działaniu przeciwzapalnym

Chroniczny stan zapalny może zaburzać oś hormonalną. Dieta o działaniu przeciwzapalnym wspiera ogólną równowagę organizmu.

Polecane:

• tłuste ryby morskie (sardynki, makrela, łosoś),oliwa z oliwek extra virgin, awokado,
  
• orzechy i nasiona,
  
• warzywa kapustne, szpinak, jarmuż, buraki,
  
• świeże zioła (bazylia, kurkuma, imbir).
  

4. Błonnik i produkty niskoglikemiczne

Dieta o niskim indeksie glikemicznym pomaga stabilizować poziom insuliny i glukozy, a to z kolei wpływa na zmniejszenie stymulacji przysadki.

Zalecane produkty:

• pełne ziarna (płatki owsiane, komosa ryżowa, kasza gryczana),
  
• strączki (soczewica, fasola, ciecierzyca),
  
• warzywa niskoskrobiowe (cukinia, papryka, brokuły),
  
• owoce o niskim IG (jagody, jabłka, gruszki).
  

5. Żywność wspierająca tarczycę

Niedoczynność tarczycy często współwystępuje z hiperprolaktynemią. Dieta bogata w jod, selen i tyrozynę wspiera syntezę hormonów tarczycy.

Źródła:

• jaja, ryby morskie, owoce morza,
  
• orzechy brazylijskie (selen),
  
• naturalny jogurt, mleko, algi morskie (jod).
  

6. Produkty bogate w magnez

Magnez wspiera działanie układu nerwowego, pomaga w adaptacji do stresu i wpływa na jakość snu – a to czynniki kluczowe przy zaburzeniach hormonalnych.

Źródła:

• kasza gryczana, płatki owsiane, amarantus,
  
• kakao (niesłodzone), gorzka czekolada (min. 70%),
  
• migdały, pestki dyni, fasola.
  

Czego unikać przy hiperprolaktynemii?

1. Cukry proste i produkty wysokoprzetworzone

Nadmierne spożycie cukrów prostych podnosi poziom insuliny i może nasilać zaburzenia hormonalne.

Unikaj:

• słodyczy, ciastek, batoników,
  
• napojów gazowanych, słodzonych jogurtów,
  
• białego pieczywa, ryżu, makaronów z mąki pszennej.
  

2. Tłuszcze trans i rafinowane oleje roślinne

Zwiększają stan zapalny i mogą zaburzać równowagę hormonalną.

Unikaj:

• fast foodów, margaryny, frytek, chipsów,
  
• produktów typu instant i gotowych dań.
  

3. Nadmiar kofeiny

Wysokie spożycie kawy może wpływać na wzrost prolaktyny, zwłaszcza u kobiet wrażliwych hormonalnie.

Zalecenia:

• ogranicz kawę do 1 filiżanki dziennie,
  
• sięgaj po herbaty ziołowe: melisa, rumianek, pokrzywa.
  

4. Alkohol

Zaburza pracę przysadki i wątroby, co może prowadzić do wzrostu poziomu prolaktyny.

Zalecenie: całkowite ograniczenie lub eliminacja.

5. Soja i fitoestrogeny (w nadmiarze)

Choć nie ma jednoznacznych danych, wysokie spożycie produktów sojowych może wpływać na poziomy hormonów – warto zachować umiar.

Przykładowy jadłospis przy hiperprolaktynemii

Śniadanie:
Owsianka na napoju owsianym z pestkami dyni, borówkami i łyżką masła orzechowego

II śniadanie:
Koktajl z jarmużu, awokado, kiwi i soku z cytryny

Obiad:
Pieczony łosoś z kaszą gryczaną i duszoną cukinią, surówka z kiszonej kapusty

Podwieczorek:
Garść orzechów włoskich i kawałek gorzkiej czekolady (min. 80%)

Kolacja:
Jajecznica z 2 jaj na oliwie z oliwek z rukolą i kromką chleba pełnoziarnistego

Napary:
Z melisy, pokrzywy, rumianku – 2–3 razy dziennie

Inne elementy wspierające terapię

1. Regularność posiłków

Stałe pory posiłków stabilizują gospodarkę hormonalną i glukozową.

2. Ograniczenie stresu

Stres aktywuje kortyzol i podnosi poziom prolaktyny. Warto wprowadzić techniki relaksacyjne, jak joga, medytacja czy spacery.

3. Sen i rytm dobowy

Niedobór snu i nieregularny tryb życia zaburzają funkcje przysadki. Warto zadbać o 7–8 godzin nieprzerwanego snu.

4. Aktywność fizyczna

Umiarkowana aktywność (spacery, joga, pilates) wspiera regulację hormonalną – ale zbyt intensywne treningi mogą działać odwrotnie.

Podsumowanie

Hiperprolaktynemia to złożone zaburzenie, w którym odpowiednia dieta może odegrać kluczową rolę. Jadłospis bogaty w witaminę B6, cynk, magnez, dobre tłuszcze, błonnik i antyoksydanty wspiera funkcjonowanie układu hormonalnego, pomaga obniżyć stany zapalne i stabilizuje poziom prolaktyny. Unikanie cukru, alkoholu, przetworzonej żywności i nadmiaru kofeiny to równie ważne filary żywieniowej terapii. Choć dieta nie zastąpi leczenia farmakologicznego, może znacząco przyspieszyć jego efekty i poprawić jakość życia.