Dieta śródziemnomorska jako wsparcie przy stwardnieniu rozsianym

Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która dotyka układu nerwowego, prowadząc do uszkodzenia osłonki mielinowej, co zakłóca prawidłowe funkcjonowanie nerwów. Chociaż leczenie SM opiera się głównie na farmakoterapii, coraz więcej badań wskazuje na rolę diety w zarządzaniu objawami i wspomaganiu terapii. Dieta śródziemnomorska, bogata w zdrowe tłuszcze, antyoksydanty, błonnik i witaminy, może stanowić cenne wsparcie w leczeniu stwardnienia rozsianego, wpływając na redukcję stanu zapalnego, poprawę funkcjonowania układu nerwowego oraz ogólne zdrowie pacjentów.

Stwardnienie rozsiane – co warto wiedzieć?

Stwardnienie rozsiane to choroba, w której układ odpornościowy atakuje osłonkę mielinową otaczającą włókna nerwowe w mózgu i rdzeniu kręgowym. Uszkodzenie mieliny prowadzi do zaburzeń przewodzenia impulsów nerwowych, co skutkuje różnorodnymi objawami, w tym:

• zaburzeniami równowagi,
• osłabieniem mięśni,
• problemami z koordynacją ruchową,
• zmęczeniem,
• problemami ze wzrokiem,
• trudnościami w koncentracji.

Choroba może przebiegać w różnych postaciach, z okresami zaostrzeń i remisji. Pomimo, że przyczyny SM nie są do końca poznane, uważa się, że na rozwój choroby wpływają czynniki genetyczne, środowiskowe oraz styl życia. W leczeniu stwardnienia rozsianego stosuje się leki modyfikujące przebieg choroby, a także leczenie objawowe. Współczesna medycyna podkreśla również znaczenie diety i stylu życia w zarządzaniu chorobą.

Rola diety w leczeniu stwardnienia rozsianego

Dieta może odgrywać kluczową rolę w leczeniu stwardnienia rozsianego, ponieważ niektóre składniki odżywcze mają właściwości przeciwzapalne, wspomagają zdrowie układu nerwowego oraz poprawiają ogólne funkcjonowanie organizmu. Choć nie ma jednej diety, która leczy SM, coraz więcej dowodów sugeruje, że odpowiednie odżywianie może poprawić jakość życia osób chorych na SM i wspierać ich leczenie. Dieta śródziemnomorska jest jednym z najczęściej rekomendowanych sposobów odżywiania w tym kontekście, dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i neuroprotekcyjnym.

Co to jest dieta śródziemnomorska?

Dieta śródziemnomorska to sposób odżywiania inspirowany tradycyjnymi nawykami żywieniowymi krajów basenu Morza Śródziemnego, takich jak Grecja, Włochy czy Hiszpania. Charakteryzuje się ona dużą ilością warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, roślinnych tłuszczów (głównie oliwy z oliwek), a także umiarkowaną ilością ryb i drobiu. Dieta ta jest uboga w mięso czerwone i przetworzoną żywność.

Podstawowe zasady diety śródziemnomorskiej:

• Wysokie spożycie warzyw i owoców – codziennie spożywa się dużą ilość świeżych warzyw i owoców, które są źródłem błonnika, witamin, minerałów i antyoksydantów,
• Źródła zdrowych tłuszczów – oliwa z oliwek jest głównym źródłem tłuszczów w tej diecie, co wpływa na korzystny profil lipidowy i redukcję stanu zapalnego,
• Spożycie ryb i owoców morza – ryby bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak łosoś, sardynki i makrela, stanowią ważny element diety,
• Pełnoziarniste zboża – zamiast białych produktów zbożowych, wybierane są pełnoziarniste opcje, bogate w błonnik,
• Umiarkowane spożycie drobiu i ograniczenie mięsa czerwonego – w diecie śródziemnomorskiej dominują rośliny strączkowe, orzechy i nasiona,
• Niskie spożycie przetworzonych produktów spożywczych – dieta śródziemnomorska kładzie nacisk na jedzenie naturalnych i świeżych składników.

Jak dieta śródziemnomorska może wspierać leczenie stwardnienia rozsianego?

1. Redukcja stanu zapalnego

Stwardnienie rozsiane jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje własne komórki organizmu. Chroniczny stan zapalny jest jednym z głównych mechanizmów odpowiedzialnych za postęp choroby. Dieta śródziemnomorska jest bogata w składniki, które działają przeciwzapalnie, takie jak:

• Kwasy tłuszczowe omega-3 – obecne w rybach morskich (łosoś, makrela, sardynki), nasionach chia, siemieniu lnianym i orzechach włoskich, omega-3 wykazują silne właściwości przeciwzapalne, zmniejszają aktywność komórek zapalnych i mogą wspierać zdrowie mózgu,
• Antyoksydanty – witamina C, witamina E, karotenoidy (beta-karoten), polifenole obecne w oliwie z oliwek, owocach i warzywach, skutecznie neutralizują wolne rodniki, które są jedną z przyczyn stanu zapalnego,
• Oliwa z oliwek – zawiera oleokantal, związek o właściwościach przeciwzapalnych, który może zmniejszać aktywność enzymów zapalnych w organizmie,
• Zioła i przyprawy – takie jak kurkuma i imbir, które również mają udowodnione działanie przeciwzapalne i mogą wspierać procesy regeneracyjne w organizmach pacjentów ze SM.

2. Wsparcie zdrowia mózgu i układu nerwowego

SM prowadzi do uszkodzenia osłonki mielinowej, co utrudnia przewodzenie impulsów nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym. Dieta śródziemnomorska, dzięki zawartości zdrowych tłuszczów, witamin i minerałów, może pomóc w regeneracji uszkodzonego układu nerwowego:

• Kwasy tłuszczowe omega-3 – wspierają regenerację osłonki mielinowej, poprawiają strukturę komórek nerwowych i mogą zmniejszać ryzyko uszkodzenia nerwów,
• Witamina D – obecna w tłustych rybach, może wspomagać ochronę komórek nerwowych i pomaga w utrzymaniu funkcji mózgu. Badania sugerują, że osoby z SM mają często niedobór witaminy D, dlatego warto zadbać o jej odpowiednią podaż,
• Polifenole – znajdujące się w oliwie z oliwek, winogronach, jagodach i zielonej herbacie, wykazują działanie neuroprotekcyjne, pomagają w utrzymaniu zdrowia mózgu oraz zmniejszają ryzyko degeneracji komórek nerwowych.

3. Poprawa funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego

Stwardnienie rozsiane wiąże się z większym ryzykiem chorób serca i układu krążenia. Dieta śródziemnomorska, bogata w zdrowe tłuszcze, błonnik i antyoksydanty, przyczynia się do poprawy zdrowia serca, co może być korzystne w przypadku osób z SM. Regularne spożywanie oliwy z oliwek, ryb i pełnoziarnistych produktów zbożowych pomaga w utrzymaniu zdrowego poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi.

4. Utrzymanie prawidłowej masy ciała

Dieta śródziemnomorska pomaga w utrzymaniu zdrowej wagi ciała, co jest szczególnie ważne dla osób ze stwardnieniem rozsianym. Otyłość może zwiększać ryzyko powikłań związanych z chorobą i negatywnie wpływać na mobilność oraz ogólne samopoczucie. Spożywanie produktów bogatych w błonnik (warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe) oraz zdrowych tłuszczów (oliwa z oliwek, orzechy) sprzyja utrzymaniu odpowiedniej masy ciała.

Przykładowy jadłospis diety śródziemnomorskiej wspomagający leczenie SM

Śniadanie: Owsianka z nasionami chia, orzechami włoskimi, jagodami i miodem.

Drugie śniadanie: Zielony koktajl z jarmużem, awokado, bananem, nasionami lnu i olejem lnianym.

Obiad: Grilowany łosoś z quinoa, pieczonymi warzywami i oliwą z oliwek.

Podwieczorek: Garść migdałów i świeży sok pomarańczowy.

Kolacja: Sałatka z rukolą, pomidorami, awokado, oliwą z oliwek, orzechami pinii i grillowanym kurczakiem.

Podsumowanie

Dieta śródziemnomorska, bogata w zdrowe tłuszcze, antyoksydanty, błonnik i kwasy tłuszczowe omega-3, jest cennym wsparciem w leczeniu stwardnienia rozsianego. Poprzez działanie przeciwzapalne, neuroprotekcyjne i wspomagające zdrowie układu sercowo-naczyniowego, dieta ta może poprawić jakość życia osób chorych na SM. Choć dieta nie jest substytutem terapii farmakologicznej, jej wdrożenie jako element kompleksowego podejścia do leczenia może znacząco wpłynąć na zmniejszenie objawów i poprawę stanu zdrowia pacjentów.