Dla kogo dieta keto może być ryzykowna? Przeciwwskazania i środki ostrożności

Dieta ketogeniczna cieszy się rosnącą popularnością dzięki swoim potencjalnym korzyściom zdrowotnym i skuteczności w redukcji masy ciała. Niemniej jednak nie jest to sposób odżywiania odpowiedni dla każdego. Dieta ta, opierająca się na znacznym ograniczeniu węglowodanów i zwiększeniu spożycia tłuszczów, może stanowić ryzyko zdrowotne dla niektórych osób. W artykule przedstawimy, dla kogo dieta keto może być ryzykowna, jakie są jej przeciwwskazania i na co należy zwrócić uwagę przed rozpoczęciem takiego planu żywieniowego.

Dieta ketogeniczna – co to jest?

Dieta ketogeniczna to sposób żywienia, w którym głównym źródłem energii stają się tłuszcze, przy jednoczesnym ograniczeniu węglowodanów do minimum. W wyniku tej zmiany metabolicznej organizm przechodzi w stan ketozy, czyli zaczyna spalać tłuszcz zamiast glukozy jako główne paliwo. Podstawowe proporcje składników odżywczych w diecie keto to:

• 70–80% kalorii z tłuszczów,
• 15–25% kalorii z białek,
• 5–10% kalorii z węglowodanów.

Jakie są zasady diety ketogenicznej?

Dieta ketogeniczna, znana z ograniczenia spożycia węglowodanów na rzecz tłuszczów, wymaga precyzyjnego planowania i świadomych wyborów żywieniowych. Poniżej rozwijamy zasady diety keto, by lepiej zrozumieć jej funkcjonowanie.

1. Ograniczenie spożycia węglowodanów do 20–50 g dziennie

Główną zasadą diety ketogenicznej jest radykalne ograniczenie węglowodanów. Stanowi to kluczowy warunek do osiągnięcia stanu ketozy, w którym organizm zaczyna wykorzystywać tłuszcze jako podstawowe źródło energii.

Przykłady pokarmów niskowęglowodanowych:

• Warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż).
• Brokuły, kalafior i cukinia.
• Grzyby.

Unikamy natomiast produktów bogatych w węglowodany, takich jak:

• Chleb, makarony, ryż i ziemniaki.
• Owoce o wysokiej zawartości cukru (np. banany, winogrona).
• Słodzone napoje i przekąski.

2. Zwiększenie ilości tłuszczów w diecie

W diecie ketogenicznej tłuszcze stanowią podstawowe źródło energii, dlatego ich odpowiedni dobór jest kluczowy. Zaleca się spożywanie zdrowych tłuszczów nienasyconych oraz tłuszczów nasyconych w umiarkowanych ilościach.

Źródła zdrowych tłuszczów w diecie keto:

• Oleje roślinne: oliwa z oliwek, olej kokosowy, olej lniany.
• Tłuste ryby: łosoś, makrela, sardynki.
• Awokado i masło orzechowe (bez dodatku cukru).
• Orzechy i nasiona, takie jak migdały, orzechy włoskie, siemię lniane czy nasiona chia.

Produkty do ograniczenia: tłuszcze trans i wysoko przetworzone oleje roślinne (np. margaryna).

3. Spożywanie umiarkowanych ilości białka

Białko w diecie keto powinno stanowić około 15–25% całkowitego zapotrzebowania kalorycznego. Nadmierne spożycie białka może prowadzić do procesu glukoneogenezy, w którym białka są przekształcane w glukozę, co zakłóca stan ketozy.

Polecane źródła białka:

• Mięso i drób: kurczak, indyk, wołowina.
• Jaja (bogate w zdrowe tłuszcze i białko).
• Nabiał pełnotłusty, taki jak ser, śmietana i jogurty naturalne.
• Roślinne źródła białka (np. tofu) w umiarkowanych ilościach.

4. Unikanie produktów wysoko przetworzonych, cukrów i większości owoców

Produkty wysoko przetworzone, takie jak fast foody, słodycze i gotowe przekąski, są wykluczone w diecie ketogenicznej. Zawierają one często ukryte cukry, tłuszcze trans i inne składniki, które mogą zakłócać ketozy oraz niekorzystnie wpływać na zdrowie.

Z owoców warto sięgać jedynie po te niskowęglowodanowe, takie jak:

• Jagody (np. maliny, truskawki, borówki).
• Cytryny i limonki jako dodatek smakowy do wody czy napojów.

5. Wybieranie niskowęglowodanowych warzyw

Warzywa są kluczowym elementem diety ketogenicznej, dostarczającym witamin, minerałów i błonnika. Wybór powinien jednak paść na te o niskiej zawartości węglowodanów.

Polecane warzywa:

• Zielone warzywa liściaste: szpinak, rukola, sałata.
• Kapustne: brokuły, kalafior, brukselka.
• Papryka, cukinia, ogórki.
• Grzyby.
• Warzywa do ograniczenia: marchew, buraki, dynia i ziemniaki, które zawierają więcej cukrów i skrobi.

Dieta ketogeniczna – dla kogo?

Dieta ketogeniczna może przynieść korzyści w określonych sytuacjach, takich jak:

• Redukcja masy ciała – dzięki ograniczeniu węglowodanów, dieta keto może sprzyjać utracie tkanki tłuszczowej.
• Leczenie padaczki – zwłaszcza u dzieci, u których leki przeciwpadaczkowe są nieskuteczne.
• Poprawa kontroli glikemii – dieta keto może być pomocna u niektórych osób z cukrzycą typu 2, pod warunkiem ścisłego monitorowania poziomu glukozy i konsultacji z lekarzem.
• Wsparcie w leczeniu insulinooporności – obniżenie spożycia węglowodanów może poprawić wrażliwość na insulinę.

Dieta keto – przeciwwskazania

Pomimo swoich zalet, dieta ketogeniczna nie jest odpowiednia dla wszystkich. Do głównych przeciwwskazań należą:

• Ciąża i karmienie piersią – dieta keto może nie dostarczać odpowiedniej ilości składników odżywczych niezbędnych dla rozwoju płodu lub dziecka.
• Choroby wątroby i nerek – dieta wysokotłuszczowa i niskowęglowodanowa może obciążać te organy.
• Choroby serca – niewłaściwie prowadzona dieta keto, bogata w tłuszcze nasycone, może zwiększać ryzyko problemów sercowo-naczyniowych.
• Cukrzyca typu 1 – stosowanie diety keto u osób z cukrzycą typu 1 może prowadzić do groźnych epizodów kwasicy ketonowej.
• Zaburzenia odżywiania – dieta keto może nasilać problematyczne relacje z jedzeniem.
• Problemy z trawieniem tłuszczów – np. w przypadku niedoboru enzymów trzustkowych.

Dieta ketogeniczna – środki ostrożności

Jeśli rozważasz wprowadzenie diety ketogenicznej, warto pamiętać o kilku środkach ostrożności:

• Konsultacja z lekarzem lub dietetykiem – szczególnie ważna w przypadku osób z chorobami przewlekłymi.
• Stopniowe wprowadzanie diety – nagłe przejście na keto może wywołać efekty uboczne, takie jak „grypa keto” (zmęczenie, bóle głowy, drażliwość).
• Suplementacja – dieta ketogeniczna może prowadzić do niedoborów witamin (np. C, D) i minerałów (magnez, potas), dlatego warto rozważyć suplementy.
• Regularne badania krwi – w celu monitorowania poziomu cholesterolu, trójglicerydów i glukozy.
• Unikanie tłuszczów trans i nasyconych – lepiej wybierać zdrowe tłuszcze, takie jak oliwa z oliwek, orzechy i awokado.

Podsumowanie

Dieta ketogeniczna może być skutecznym narzędziem wspierającym redukcję masy ciała i leczenie niektórych schorzeń, ale nie jest rozwiązaniem dla każdego. Przed rozpoczęciem diety warto dokładnie przeanalizować swoje potrzeby zdrowotne i skonsultować się ze specjalistą. Warto także pamiętać o potencjalnych przeciwwskazaniach i stosować środki ostrożności, aby uniknąć niepożądanych skutków ubocznych. Dobrze prowadzona dieta keto może być korzystna, ale wymaga odpowiedzialnego podejścia i regularnej kontroli zdrowia.