Łuszczyca a dieta – co jeść, by poprawić stan skóry?

Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna skóry, której objawy często ulegają nasileniu pod wpływem stresu, infekcji, zmian hormonalnych, ale także… nieprawidłowej diety. Choć nie da się jej całkowicie wyleczyć, odpowiednio dobrane żywienie może łagodzić zmiany skórne, zmniejszać częstotliwość nawrotów i wspierać skuteczność leczenia farmakologicznego. Co zatem jeść, a czego unikać, by poprawić kondycję skóry w łuszczycy?

Rola stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego w łuszczycy

Łuszczyca (psoriasis) to autoimmunologiczne schorzenie, które powoduje nadmierne rogowacenie i złuszczanie się naskórka. Jej przebieg ma charakter falujący – okresy remisji przeplatają się z nawrotami, którym mogą sprzyjać różne czynniki środowiskowe i metaboliczne. Choć głównym narzędziem terapii są leki miejscowe, fototerapia i leki immunosupresyjne, coraz więcej badań wskazuje na znaczącą rolę diety w łagodzeniu objawów choroby.

Nie istnieje jeden schemat żywieniowy zalecany wszystkim chorym na łuszczycę. Jednak zastosowanie ogólnych zasad diety przeciwzapalnej może przynieść widoczną poprawę wyglądu skóry, zmniejszyć świąd i podrażnienie oraz opóźnić kolejne rzuty choroby.

W łuszczycy dochodzi do przewlekłej aktywacji układu immunologicznego i produkcji cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-17, IL-23), które powodują nadmierne namnażanie się komórek naskórka. Równocześnie wzrasta poziom wolnych rodników tlenowych i nasila się stres oksydacyjny, prowadząc do uszkodzeń tkanek.

Dieta może wpływać na oba te procesy: albo je hamować (dzięki obecności przeciwutleniaczy, kwasów tłuszczowych omega-3, błonnika i witamin), albo zaostrzać (w przypadku spożycia dużej ilości cukrów prostych, tłuszczów trans, alkoholu czy wysoko przetworzonej żywności).

Główne cele diety w łuszczycy

• zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie,
  
• ochrona komórek przed stresem oksydacyjnym,
  
• wspomaganie pracy jelit i mikroflory,
  
• utrzymanie prawidłowej masy ciała,
  
• zapobieganie chorobom współistniejącym (np. cukrzycy, miażdżycy, zespołowi metabolicznemu).
  

Składniki diety łagodzące objawy łuszczycy

1. Kwasy tłuszczowe omega-3

Zawarte w tłustych rybach morskich EPA i DHA mają działanie przeciwzapalne, zmniejszają produkcję cytokin i mogą łagodzić objawy skórne.

Zalecane źródła:

• łosoś, makrela, sardynki, śledź,
  
• siemię lniane, olej lniany, nasiona chia, olej rzepakowy.
  

2. Antyoksydanty (przeciwutleniacze)

Pomagają neutralizować wolne rodniki, chronią komórki skóry i wspomagają regenerację.

Warto sięgać po:

• witaminę C (papryka, natka pietruszki, owoce jagodowe),
  
• witaminę E (oleje roślinne, orzechy, pestki),
  
• beta-karoten (marchew, dynia, bataty),
  
• selen i cynk (orzechy brazylijskie, pestki dyni, jajka).
  

3. Błonnik pokarmowy

Reguluje pracę jelit, wspiera mikrobiotę i ogranicza wchłanianie związków prozapalnych.

Dobrymi źródłami błonnika są:

• pełnoziarniste produkty zbożowe (owsianka, kasze),
  
• warzywa i owoce,
  
• rośliny strączkowe.
  

4. Probiotyki i prebiotyki

Poprawiają skład mikroflory jelitowej, co wpływa na regulację odpowiedzi immunologicznej i zmniejszenie stanu zapalnego.

Zalecane:

• kefir, jogurt naturalny, maślanka,
  
• kiszonki (kapusta, ogórki, buraki),
  
• inulina i fruktooligosacharydy (cykoria, cebula, por, czosnek, banany).
  

5. Woda i nawodnienie

Prawidłowe nawodnienie wspiera elastyczność skóry i pomaga w usuwaniu toksyn. Należy pić 1,5–2 litry wody dziennie, najlepiej między posiłkami.

Produkty, które mogą nasilać objawy łuszczycy

1. Czerwone mięso i tłuszcze nasycone

Spożycie dużej ilości mięsa czerwonego (wołowiny, wieprzowiny) oraz masła, śmietany czy tłustych serów może nasilać produkcję prostaglandyn prozapalnych.

2. Cukry proste i żywność przetworzona

Cukier rafinowany, słodycze, słodzone napoje i wysoko przetworzona żywność (fast foody, dania gotowe) sprzyjają rozwojowi stanu zapalnego i pogarszają kondycję skóry.

3. Alkohol

Alkohol może zaostrzać objawy łuszczycy, zwiększać przepuszczalność jelit i nasilać stres oksydacyjny. U wielu pacjentów obserwuje się pogorszenie po jego spożyciu.

4. Gluten

Niektóre osoby z łuszczycą (zwłaszcza z towarzyszącą chorobą trzewną lub nieceliakalną nadwrażliwością na gluten) mogą obserwować poprawę po eliminacji glutenu. Warto skonsultować to z dietetykiem lub lekarzem.

5. Nabiał

Nie u wszystkich, ale część pacjentów odnotowuje zaostrzenia po mleku krowim i jego przetworach. Warto sprawdzić reakcję organizmu i w razie potrzeby sięgnąć po zamienniki roślinne (np. napój owsiany, migdałowy).

Przykładowy jadłospis wspierający skórę

Śniadanie:
owsianka na napoju owsianym z siemieniem lnianym, borówkami i pestkami dyni

II śniadanie:
jogurt naturalny z bananem i łyżką płatków migdałowych

Obiad:
gotowany filet z łososia z warzywami na parze i kaszą gryczaną, surówka z kiszonej kapusty

Podwieczorek:
koktajl z natką pietruszki, jabłkiem i cytryną

Kolacja:
sałatka z ciecierzycy, pomidorów, rukoli i oliwy z oliwek, kromka chleba pełnoziarnistego

Dodatkowe wskazówki

• Prowadź dzienniczek żywieniowy – pozwoli Ci zidentyfikować produkty nasilające objawy.
  
• Staraj się jeść regularnie – 4–5 posiłków dziennie, by utrzymać stabilny poziom cukru i ograniczyć stan zapalny.
  
• Gotuj samodzielnie – masz kontrolę nad składem potraw i unikasz konserwantów oraz sztucznych dodatków.
  
• Zadbaj o sen, aktywność fizyczną i redukcję stresu – dieta to tylko jeden z elementów zdrowego stylu życia, który wpływa na łuszczycę.
  

Suplementacja – czy warto?

Nie zawsze da się dostarczyć wszystkich potrzebnych składników z dietą. W porozumieniu z lekarzem można rozważyć suplementację:

• witaminy D (często w niedoborze u osób z łuszczycą),
  
• kwasów omega-3 (olej z ryb lub alg),
  
• selenu, cynku i witaminy E (jeśli potwierdzone niedobory),
  
• probiotyków.
  

Łuszczyca a nadwaga

U osób z nadwagą lub otyłością łuszczyca ma często cięższy przebieg. Tkanka tłuszczowa, zwłaszcza trzewna, jest aktywna metabolicznie i produkuje substancje nasilające stan zapalny. Utrata masy ciała może przynieść wyraźną poprawę stanu skóry i zwiększyć skuteczność leczenia farmakologicznego.

Dieta przeciwzapalna pomaga nie tylko złagodzić objawy, ale też redukować masę ciała bez efektu jo-jo, szczególnie jeśli połączymy ją z regularną aktywnością fizyczną.

Podsumowanie

Dieta przy łuszczycy powinna być naturalna, niskoprzetworzona i bogata w składniki o działaniu przeciwzapalnym oraz antyoksydacyjnym. Tłuste ryby, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze roślinne i probiotyki mogą znacząco poprawić wygląd skóry i zmniejszyć częstość nawrotów. Unikanie cukru, alkoholu, żywności przetworzonej i potencjalnych alergenów pomoże ograniczyć czynniki nasilające chorobę. Dobrze zbilansowany jadłospis, dopasowany indywidualnie do potrzeb pacjenta, powinien być traktowany jako ważny element kompleksowego leczenia łuszczycy – obok farmakoterapii, pielęgnacji i wsparcia psychologicznego.